شمع موتور سیکلت همانند شمع خودرو، وظیفه دارد جرقه لازم را به ترکیب سوخت و هوا برساند تا در نتیجه این انفجار، انرژی لازم برای حرکت موتور فراهم شود. شمع موتور از اجزای مختلفی تشکیل شده و بروز هرگونه نقص در این اجزا باعث اختلال در فرایند جرقه‌زنی و در نهایت از کار افتادن موتور سیکلت می‌شود. شمع موتور سیکلت به طور اجتناب‌ناپذیر با گذشت زمان و همین‌طور به دلایل مختلف دچار مشکلات متعددی می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به سیاه شدن یا اصطلاحاً دوده زدگی اشاره کرد. در ادامه به بررسی علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت می‌پردازیم.
شمع موتور سیکلت چیست؟
شمع، جزو اساسی از سیستم جرقه‌زنی موتور سیکلت به حساب می‌آید که وظیفه اصلی آن، ایجاد جرقه برای ترکیب هوا و سوخت، انفجار سوخت و در نتیجه تأمین انرژی لازم برای حرکت موتور سیکلت است. شمع‌ها در ابعاد متفاوت ساخته می‌شوند، ولی عملکرد یکسانی دارند. هرگونه مشکل یا نقص در شمع، باعث از کار افتادن موتور سیکلت می‌شود.
شمع موتور سیکلت به عنوان یک قطعه مصرفی با مرور زمان دچار مشکلات متعددی می‌شود که از جمله رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به سیاه شدن و دوده گرفتن اشاره کرد. ولی پیش از بررسی علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت بد نیست نگاهی به ساختار این قطعه کوچک ولی حیاتی بیندازیم.
کلیک کنید: آموزش کامل تمیز کردن شمع موتور سیکلت
وظیفه شمع ایجاد جرقه برای ترکیب هوا و سوخت، انفجار سوخت و تأمین انرژی لازم برای حرکت موتور سیکلت است.
ساختار شمع موتور سیکلت
شمع موتور سیکلت از اجزای مختلفی تشکیل شده که یک سر آن به الکترودها و سر دیگر به ترمینال منتهی می‌شود.
شمع موتور سیکلت متشکل از ترمینال، عایق، مهره یا همان آچارخور، بدنه شمع، الکترود مرکزی و الکترود بدنه است. یک سر ترمینال به تأمین‌کننده ولتاژ (کویل) و سر دیگر آن به عایق متصل است. ترمینال، ولتاژ لازم برای جرقه زدن را به سمت الکترود مرکزی هدایت می‌کند. عایق که معمولاً از جنس سرامیکی یا چینی است، مابین ترمینال و بدنه شمع قرار می‌گیرد و از خروج ولتاژ بالا در طول مسیر جلوگیری می‌کند. پس از عایق، آچارخور شش ضلعی وجود دارد که امکان باز و بسته کردن شمع را فراهم می‌آورد. این قطعه همچنین به انتقال گرما به وسیله سر سیلندر کمک کرده و میدان الکتریکی برای الکترود بدنه (الکترود اِرت) را ایجاد می‌کند. قسمت شیار بدنه (رزوه)، اتصال مناسب شمع را تضمین کرده و به الکترود ارت یا همان الکترود بدنه متصل است. در مقابل الکترود ارت، الکترود مرکزی قرار دارد که ولتاژ بالا از طریق ترمینال به آن رسیده است. در مقابل این دو الکترود، فضای خالی قرار گرفته و جرقه دقیقاً در این فضای خالی به وجود می‌آید. این جرقه باعث انفجار ترکیب سوخت و هوا شده و انرژی لازم برای حرکت موتور را تأمین می‌کند.
شمع موتور سیکلت از ترمینال، عایق، مهره یا همان آچارخور، بدنه شمع، الکترود مرکزی و الکترود بدنه تشکیل شده است.
مشکلات رایج شمع موتور سیکلت
در صورت بروز هرگونه مشکل در عملکرد شمع، موتور سیکلت روشن نمی‌شود. شمع با گذشت زمان دچار آسیب شده و اثربخشی خود را از دست می‌دهد. یکی از رایج‌ترین مشکلات شمع موتور، سیاه شدن یا دوده زدن آن است. ولی پیش از بررسی علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت بد نیست به اختصار، با سایر مشکلات شمع موتور آشنا شوید.
– رسوب روغن روی شمع: نفوذ بیش از حد روغن در محفظه احتراق، خوردگی رینگ‌های پیستون و دیواره سیلندرها باعث ایجاد روغن روی شمع می‌شود. در این حالت الکترودها، دهانه عایق و مهره شمع به تفاله‌های کربنی یا دوده روشن آغشته هستند.
– رسوب سرب در شمع: اگر میزان سرب در سوخت زیاد باشد، لعاب‌های قهوه‌ای یا زردرنگ روی الکترودها و عایق شمع می‌نشیند. در این حال لعاب سرب باعث اتصال کوتاه و در نهایت احتراق ناقص می‌شود.
– شکستگی عایق: عایق شمع به دلایل متعدد از جمله وجود رسوب بین دهانه عایق و الکترود مرکزی، خوردگی الکترود مرکزی، فشار روی الکترود مرکزی و … دچار شکستگی می‌شود. در صورت شکست عایق، ولتاژ پیش از رسیدن به نوک الکترود خارج شده و البته امکان شکست الکترود مرکزی نیز وجود دارد.
– ذوب شدن الکترود مرکزی: گرمای بیش از حد ناشی از خودسوزی، وجود رسوب در محفظه احتراق، کیفیت پایین سوخت، نبود سوخت و هوای کافی جهت احتراق و … باعث ذوب شدن الکترود مرکزی می‌شود. در این حالت الکترود ارت به شدت دچار آسیب شده، احتراق به صورت ناقص انجام می‌شود و قدرت موتور کاهش می‌یابد. همچنین گرم شدن بیش از حد الکترود مرکزی می‌تواند موجب شکستگی شمع شود.
– نشستن خاکستر روی شمع: کیفیت پایین سوخت و روغن موتور سیکلت باعث ایجاد خاکستر سنگین روی الکترودها و عایق می‌شود. در این حالت قدرت موتور کاهش یافته و پیستون و سوپاپ‌ها دچار آسیب می‌شوند.
– خراب شدن الکترودها: الکترودها دائماً در حال جرقه زدن هستند و واضح است که این جرقه‌های طولانی با گذشت زمان موجب تغییر شکل الکترودها، پوسیدگی، ذوب‌شدگی و در نهایت خرابی آن‌ها شود. الکترودهای خراب عملکرد شمع و در نتیجه عملکرد موتور سیکلت را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.
برای مطالعه بیشتر: علت روشن نشدن موتورسیکلت چیست
نفوذ روغن در محفظه احتراق، خوردگی رینگ‌های پیستون و دیواره سیلندرها باعث ایجاد روغن روی شمع می‌شود.
دلیل سیاه شدن شمع موتور
دوده زدگی یا سیاه شدن شمع، مشکل رایجی است که اکثر موتورسواران هرازگاهی با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. در این حالت، الکترودها، آچارخور و دهانه عایق با رسوبات مخملی سیاه‌رنگ از جنس دوده پوشیده می‌شوند. ولی علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت چیست؟
کثیف بودن فیلتر هوا عمده‌ترین دلیل سیاه شدن شمع موتور به حساب می‌آید؛ بنابراین در روزهای آلوده سال، احتمال دوده زدگی شمع موتور افزایش یافته و به راننده توصیه می‌شود به طور دوره‌ای فیلتر هوا را چک کند. زمانی که فیلتر کثیف می‌شود، نسبت هوا به سوخت کاهش می‌یابد و احتراق ناقص صورت می‌گیرد. به علاوه، غلظت بیش از حد بنزین، استفاده از شمع‌های سرد، استفاده از شمع‌هایی با کدرنج حرارتی پایین و طولانی شدن زمان سیستم شروع سرد (ساسات) از دیگر عوامل تأثیرگذار در سیاهی شمع موتور به حساب می‌آیند. رانندگی در مسافت‌های کوتاه نیز می‌تواند علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت باشد.
با تمام این اوصاف، شمع موتور یک قطعه مصرفی بوده که به مرور زمان اثربخشی خود را از دست داده و منقضی می‌شود. برای جلوگیری از مشکلات احتمالی، بهتر است در ازای پیمودن مسافت ۱۰ هزار کیلومتری، شمع موتور سیکلت را تعویض کرد.
کثیف بودن فیلتر هوا اصلی‌ترین دلیل سیاه شدن شمع موتور است.
جمع‌بندی
سیاهی یا دوده زدگی شمع موتور سیکلت یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که به طور خاص در شهرهای آلوده، راننده را به زحمت می‌اندازد. مهم‌ترین علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت، کثیف شدن فیلتر هوا و کیفیت نامناسب سوخت است. عدم تناسب هوا و سوخت حین جرقه زدن شمع باعث می‌شود مواد دوده مانندی روی اجزای مختلف شمع بنشیند. در این حالت احتراق به طور ناقص انجام شده و موتور به درستی استارت نمی‌خورد. با بازدیدهای دوره‌ای، به راحتی می‌توان این مشکل را شناسایی کرده و پس از تمیز کردن فیلتر هوا، از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کرد.
مطالعه این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم: چه روغنی برای موتورسیکلت مناسب‌تر است؟
سوالات متداول
- شمع موتور در شرایط نرمال چگونه است؟
در شرایط مساعد و نرمال که جرقه‌زنی و احتراق به درستی صورت می‌گیرد، الکترودها و عایق شمع به رنگ خاکستری-زرد و تا حدی متمایل به رنگ قهوه‌ای هستند. هیچ‌گونه رسوب، خاکستر، روغن یا دوده‌ای روی بخش‌های مختلف شمع دیده نمی‌شود.
- در صورت تشخیص سیاهی شمع موتور سیکلت چه باید کرد؟
رایج‌ترین علت سیاه شدن شمع موتور سیکلت اختلال در عملکرد فیلتر هوا است. در این صورت حتی تعویض شمع نیز مشکل را حل نمی‌کند و بازدید و تمیز کردن فیلتر هوا تنها راه چاره به حساب می‌آید.
- سیاهی شمع موتور سیکلت باعث بروز چه مشکلاتی می‌شود؟
نشستن دوده روی الکترودها عملکرد آن‌ها را مختل کرده و اشکال در جرقه‌زنی موجب احتراق ناقص می‌شود. در نتیجه این امر، موتور سیکلت به درستی استارت نمی‌خورد و علاوه بر فشار به بخش‌های مختلف، سوخت به میزان قابل ملاحظه‌ای به هدر می‌رود.
- علت سیاه شدن شمع موتور چیست؟
به طور خلاصه، کثیف شدن فیلتر هوا، کیفیت پایین سوخت، عدم تناسب هوا و بنزین، تزریق بیش از حد سوخت به داخل سیلندر، غنی بودن بیش از حد سوخت و هوا، سیستم جرقه‌زنی معیوب، عدم تنظیم درست ساسات باعث دوده زدن شمع موتور می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید