پیدا کردن روغن موتور مناسب برای موتورسیکلت و فهمیدن اینکه چه روغنی برای موتورسیکلت مناسب است کار ساده‌ای نیست. نه تنها موتورسیکلت‌ها تنوعی بیشتر از خودروها در بازار دارند، بلکه معمولا داده‌ها و اطلاعات نیز در مورد آن‌ها کمتر است. بیراه نیست اگر ادعا کنیم توجه به نگهداری از موتورسیکلت نیز کمتر از خودروها است اما باید بدانید که پیشرانه موتورسیکلت فرق چندانی با پیشرانه خودرو ندارد؛ پس خیلی مهم است که معیارهای مختلف را در نظر گرفته و بدانیم چه روغنی برای موتورسیکلت مناسب است. در ادامه این مطلب از مجله پیندو با ما همراه باشید تا همه چیز درباره روغن موتورسیکلت را خدمت شما شرح دهیم.
روغن موتورسیکلت چیست؟
کار اصلی روغن موتور تشکیل فیلم روغن بین قطعات فلزی موتور است تا از سایش آن‌ها به یکدیگر جلوگیری کند، ولی در موتورسیکلت‌ها، روغن موتور وظیفه مهم دیگری هم دارد و آن خنک کاری موتور است.
کار اصلی روغن موتور تشکیل فیلم روغن بین قطعات فلزی موتور است تا از سایش آن‌ها به یکدیگر جلوگیری کند
البته این نقش در موتورسیکلت‌های آب خنک یا اصطلاحا رادیاتوردار کمرنگ‌تر است. با این وجود بیشتر موتورسیکلت‌های موجود در بازار از نوع هوا خنک هستند و برای کاهش دمای موتور و عوامل دیگری به جز آب وابستگی دارند.
تفاوت روغن موتورسیکلت با روغن ماشین
روغن موتورسیکلت در روغنکاری و خنک کاری موتور نقش دارد، اما اصلی‌ترین تفاوت روغن موتورسیکلت با روغن موتور ماشین استفاده از این روغن به‌عنوان روغن گیربکس و سیستم انتقال نیرو است.
مورد بعدی که در باب تفاوت روغن موتورسیکلت با روغن ماشین می‌توان ذکر کرد دور بالای پیشرانه در مقایسه با اتومبیل‌ها است که این مورد خود مشخصاتی متفاوت از روغن موتور اتومبیل را می‌طلبد. سازندگان روغن افزودنی‌های مختلفی را به روغن اضافه می‌کنند که شامل مواد تمیز کننده، مواد ضد کف و حباب، مواد ضد اصطکاک و مواد مقاوم کننده در برابر حرارت می‌شوند. درصد این مواد در روغن موتورسیکلت و روغن موتور اتومبیل با هم متفاوت است.
اصلی‌ترین تفاوت روغن موتورسیکلت با روغن موتور ماشین استفاده از این روغن به‌عنوان روغن گیربکس و سیستم انتقال نیرو است.
بهترین روغن برای موتورسیکلت روغنی است که سازنده موتورسیکلت پیشنهاد می‌دهد. معمولا بیشتر موتورسیکلت سازان روغن‌هایی را با برند خودشان به بازار عرضه می‌کنند که این روغن‌ها بهترین روغن برای موتورسیکلت‌های آن شرکت هستند. از بین این‌ها می‌توان به روغن هوندا، روغن بی ام و یا روغن یاماها اشاره کرد. مزیت تولید روغن توسط موتورسیکلت سازان این است که به دلیل هم نام بودن به راحتی می‌توانید روغن مناسب برای موتورسیکلت خود را پیدا کنید.
بیشتر بخوانید: روغن موتور چیست؟
کاربردهای روغن موتورسیکلت
همانطور که در بخش قبلی اشاره کردیم روغن موتورسیکلت تفاوت‌هایی با روغن موتور اتومبیل دارد که مهم‌ترین آن‌ها وظایف بیشتری است که روغن موتور در موتورسیکلت‌ها بر دوش دارد. بر خلاف اتومبیل‌ها که از روغن جداگانه‌ای برای گیربکس استفاده می‌کنند در موتورسیکلت‌ها تمام وظایف بر عهده روغن موتور است. برای مثال در اتومبیل‌ها حتی برای گیربکس دستی و اتوماتیک دو نوع روغن مختلف (ATF و واسکازین) ساخته شده است اما در موتورسیکلت این‌چنین نیست و یک روغن برای کل سیستم نیرو محرکه و انتقال نیرو در نظر گرفته شده است.
بر خلاف اتومبیل‌ها که از روغن جداگانه‌ای برای گیربکس استفاده می‌کنند در موتورسیکلت‌ها تمام وظایف بر عهده روغن موتور است.
وجود این روغن در مجموعه محرک نیرو و انتقال قدرت حرکت قطعات فلزی روی هم را تسهیل می‌کند چون اگر این قطعات بدون روغن قرار باشد روی هم دیگر حرکت کنند در زمان کوتاهی از بین خواهند رفت. یک روغن موتور خوب با تشکیل دادن لایه‌ای بسیار نازک و میکروسکوپی روی قطعات متحرک حرکت آن‌ها روی هم را به‌آسانی و بدون خرابی میسر می‌کند. این لایه نازک روغن روی قطعات، فیلم روغن نیز نامیده می‌شود.
انواع روغن موتورسیکلت
انواع روغن موتورسیکلت به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند که شامل روغن‌های پترولیوم، سینتیک و مخلوط سنتتیک می‌شوند. در ادامه به معرفی مختصر هر یک از این روغن‌ها خواهیم پرداخت:
۱. روغن پترولیوم:
این روغن‌ها پایه سوختی دارند و در پروسه تولید به آن‌ها افزودنی‌هایی اضافه شده است تا به عملکرد و ویسکوزیته (گرانروی) و طول عمر مد نظر سازنده برسند. بیشتر مکانیک‌های موتورسیکلت این روغن‌های سنتی را پیشنهاد می‌کنند. روغن‌های پترولیوم یا سوخت پایه قیمت مناسبی نیز دارند و به راحتی می‌توان به آن‌ها دسترسی پیدا کرد با این وجود معمولا زودتر از روغن‌های سنتتیک نیاز به تعویض پیدا می‌کنند.
انواع روغن موتورسیکلت به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند که شامل روغن‌های پترولیوم، سینتیک و مخلوط سنتتیک می‌شوند.
۲. روغن موتور سنتتیک:
این روغن‌ها مواد شیمیایی هستند که مشخصاتی همانند روغن پترولیوم دارند اما طول عمر آن‌ها بالاتر است و عملکرد بهتری هم دارند. بسیاری از مکانیک‌ها پیشنهاد می‌کنند که پس از دوره آب بندی موتورسیکلت از روغن‌های سنتتیک استفاده شود. همچنین اگر قصد سفر در مسافت طولانی را نیز دارید، روغن موتور سنتتیک انتخاب بهتری است. روغن موتورهای سنتتیک مقاومت و پایداری بهتری در برابر تغییرات دمایی دارند پس اگر دمای هوای منطقه زندگی شما خیلی گرم یا خیلی سرد است بهتر است از این نوع روغن‌ها استفاده کنید. همچنین اگر سبک رانندگی شما به گونه‌ای است که فشار زیادی به موتورسیکلت خود وارد می‌کنید بهتر است از این نوع روغن‌ها استفاده کنید.
۳. روغن موتور سنتتیک مخلوط (میکس):
این روغن موتورها از ترکیب مرغوب‌ترین روغن‌های سنتتیک و روغن‌های پترولیوم ساخته می‌شوند. قابلیت مهم این روغن‌ها توانایی بالای آن‌ها در خنک کاری و حفظ ویسکوزیته در دمای پایین است. این روغن‌ها با این قابلیت می‌توانند بهترین عملکرد را در زمان روشن کردن و استارت زدن موتور از خود نشان دهند به همین دلیل در افزایش طول عمر موتورسیکلت نو نقش مهمی دارند.
بیشتر بخوانید: آموزش تعمیر روغن سوزی موتور ماشین
بهترین روغن برای موتورسیکلت
موتورسیکلت‌ها به طور کلی دو دسته شامل موتورهای دوزمانه و موتورهای چهار زمانه هستند. این نوع موتورها هر یک روغن موتورهای مخصوص خود را دارند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:
۱. روغن موتورهای دوزمانه
در موتورسیکلت‌ها دوزمانه روغن موتور باید درون باک بنزین ریخته شود. در این موتورسیکلت‌ها روغن کاری همزمان به سوخت پاشی انجام می‌شود و تنها کاری که باید کنید ریختن مقدار کافی روغن درون باک بنزین پر است. در موتورهای دو زمانه روغن همراه با سوخت سوزانده نیز می‌شود به همین دلیل این موتورسیکلت‌ها معمولا دود زیادی تولید می‌کنند. باید توجه کنید برای موتورسیکلت‌های دوزمانه حتما از روغن موتورهای مخصوص این موتورها استفاده کنید چون یک روغن معمولی ممکن است به خوبی با سوخت مخلوط نشده و حتی به درستی وارد موتور نشود. این مسئله می‌تواند آسیب شدید و جدی به پیشرانه موتورسیکلت دوزمانه شما وارد کند.
موتورسیکلت‌ها به طور کلی دو دسته شامل موتورهای دوزمانه و موتورهای چهار زمانه هستند.
۲. روغن موتورهای چهار زمانه
ویسکوزیته روغن موتورسیکلت با عدد W نشان داده می‌شود. این عدد که در فارسی آن را گرانروی می‌نامیم هرچه بالاتر باشد یعنی روغن غلیظ‌تر است. در موتورسیکلت‌های چهار زمانه مانند ماشین‌ها روغن موتور جدا از سوخت اضافه می‌شود. ویسکوزیته روغن موتورسیکلت در بیشتر انواع موتورسیکلت 10W40 و 20W50 است. برخلاف موتورسیکلت‌های دوزمانه، روغن در یک موتور چهار زمانه سوخته نمی‌شود بلکه در مدار روغن باقی می‌ماند تا در کیلومتر معینی آن را تعویض کنید. گرچه موتورهای دو زمانه نسبت به وزنشان قدرت بالاتری تولید می‌کنند و از نظر فنی هم ساده هستند اما موتورهای چهارزمانه آلایندگی کمتر و صدای کم‌تری تولید می‌کنند. امروزه بیشتر موتورسیکلت سازان تولید مدل‌های دوزمانه را متوقف کرده‌اند.
ویسکوزیته روغن موتورسیکلت
همانطور که اشاره کردیم ویسکوزیته یا گرانروی، میزان غلظت و سفتی روغن موتور را نشان می‌دهد. شاید تعجب کنید که پس چرا دو عدد در مشخصات این روغن‌ها وجود دارد؟ برای مثال در یک روغن 10W40 اعداد ۱۰ و ۴۰ به چه معنا هستند. عدد اول که پیش از حرف W قرار دارد میزان ویسکوزیته روغن در دمای اتاق و عددی که پس از حرف W قرار دارد ویسکوزیته روغن در دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد را نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: چگونه صدای اگزوز موتورسیکلت را عوض کنیم؟
نکات مهم در انتخاب روغن موتورسیکلت
در این بخش از مقاله قصد داریم شما را با نکاتی آشنا کنیم که بهتر است پیش از خرید روغن موتور به آن‌ها دقت کنید:
۱. ویسکوزیته
در بخش قبلی به ویسکوزیته روغن موتورسیکلت پرداختیم و دانستیم ویسکوزیته چیست. در مورد نکات مهم در انتخاب روغن موتورسیکلت جالب است بدانید که مهم‌ترین فاکتور همین ویسکوزیته است. اگر بهترین برند روغن را هم برای موتور خود خریداری کنید، انتخاب ویسکوزیته اشتباه می‌تواند به راحتی به موتور شما آسیب بزند. در مورد انتخاب ویسکوزیته سعی نکنید با حدس و گمان پیش بروید، به راحتی ویسکوزیته مناسب برای موتورتان را از دفترچه راهنما مطالعه کرده و همان گرانروی را خریداری کنید.
اگر بهترین برند روغن را هم برای موتور خود خریداری کنید، انتخاب ویسکوزیته اشتباه می‌تواند به راحتی به موتور شما آسیب بزند.
۲. برند معتبر
برندهای روغن موتور آنقدر متنوع هستند که به راحتی نمی‌توان بین خوب و بد آن‌ها انتخاب کرد. با جستجویی ساده در اینترنت می‌توانید برندهایی را که از اعتبار و کیفیت بهتر برخوردار هستند را پیدا کنید. سعی کنید اگر به برندهای روغن معتبر دسترسی دارید حتما آن‌ها را انتخاب کنید تا ریسک کم‌تری در مورد تقلبی بودن روغن متوجه شما باشد.
۳. از روغن موتور اتومبیل استفاده نکنید
با اینکه برخی می‌گویند تفاوتی بین روغن موتورها نیست ولی این یک اشتباه رایج است. استفاده از روغن موتور خودرو در موتورسیکلت می‌تواند خنک کاری و روغن کاری را با مشکل مواجه کند، همچنین چون روغن موتور اتومبیل برای روغنکاری گیربکس طراحی نشده است، بی‌شک استفاده از این روغن در موتورسیکلت می‌تواند به گیربکس آسیب بزند.
نکات مهم در تعویض روغن موتورسیکلت
رعایت کردن نکات زیر در هنگام تعویض روغن موتورسیکلت می‌تواند به افزایش طول عمر وسیله شما کمک کند.
۱. همیشه فیلتر روغن را تعویض کنید
تعویض کردن روغن موتورسیکلت بدون تعویض کردن فیلتر روغن یکی از اشتباه‌ترین کارها است. فیلتر کهنه و کثیف می‌تواند کارایی روغن جدید شما را کاهش دهد و حتی ذرات مضر را وارد روغن نو کند. همیشه و در هر سرویس روغن، فیلتر روغن را تعویض کنید و حتما از فیلتر اصلی استفاده کنید.
تعویض کردن روغن موتورسیکلت بدون تعویض کردن فیلتر روغن یکی از اشتباه‌ترین کارها است.
۲. به حجم روغن دقت کنید
اگر دفترچه راهنمای موتور سیکلت خود را مطالعه کنید می‌توانید میزان دقیق روغن را در آن ببینید. این خیلی مهم است که مقدار روغن موتور سیکلت مطابق با توصیه کارخانه رعایت شود. ریختن روغن کمتر ریسک افزایش حرارت و آسیب به قطعات را به همراه دارد و روغن بیش از حد نیز می‌تواند کارایی سیستم را کاهش داده و حتی ایجاد نشتی کند.
۳. بازدید نشتی‌ها
در هر سرویس روغن، از تعمیرکار یا سرویس‌کار خود بخواهید تا موتور و گیربکس موتور سیکلت شما را به خوبی بازدید کند تا اگر در جایی روغن‌ریزی و نشتی وجود دارد نسبت به برطرف کردن آن اقدام کنید. روغن‌ریزی می‌تواند باعث کاهش سطح روغن درون موتور شده و به آن آسیب جدی وارد کند.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان تعویض روغن گیربکس
جمع بندی نهایی
همیشه به کارکرد و عملکرد موتورسیکلت خود دقت کنید. اگر موتورسیکلت دمای بالاتری دارد یا صدای بیشتری تولید کند شاید وقت آن رسیده باشد تا روغن آن را عوض کنید. با مطالعه در مورد مشخصات موتور، بهتر است از ابتدا بدانید چه روغنی برای موتورسیکلت مناسب است و همیشه روغن موتورسیکلت را بر اساس شرایط استفاده و دمای محل زندگی انتخاب کنید.
بهترین راهنمای شما در استفاده از موتورسیکلت، دفترچه راهنمای مشتری است که سازنده به شما می‌دهد و در آن نوشته شده است که چه روغنی برای موتورسیکلت مناسب است. اگر نمی‌توانید روغن مناسب موتورسیکلت خود را پیدا کنید یک قاعده ساده وجود دارد و آن اینکه سراغ گزینه گران‌تر بروید. در صورتی که روغن صحیح را برای موتورسیکلت خود استفاده کنید و آن را به موقع تعویض کنید شک نکنید که موتورسواری بی‌دردسر و کم‌هزینه‌ای خواهید داشت.
سوالات متداول
- روغن موتورسیکلت را در چه کیلومتری تعویض کنیم؟
به طور کلی روغن موتورسیکلت‌ها در فواصل بین ۳ تا ۵ هزار کیلومتر باید تعویض شوند. بهترین راه برای دانستن زمان تعویض روغن موتور، مطالعه دفترچه راهنما و توصیه سازنده است.
- آیا می‌شود روغن موتور اتومبیل را در موتورسیکلت استفاده کرد؟
خیر. افزودنی‌های شیمیایی که در پالایشگاه به روغن موتور اتومبیل اضافه می‌شوند کاملا متفاوت از افزودنی‌های روغن موتورسیکلت هستند. در اتومبیل روغن موتور وظیفه خنک کاری و روغن کاری گیربکس را ندارد به همین دلیل این دو نوع روغن با هم تفاوت دارند. همچنین به دلیل دور موتور بالای موتورسیکلت، روغن موتورسیکلت از مقاومت بالاتری در برابر دما برخوردار است. استفاده از روغن موتور اتومبیل در موتورسیکلت می‌تواند باعث جرم‌گرفتگی و خرابی موتور شود.
- فواید افزودنی‌های روغن موتور چیست؟
گرچه افزودنی‌های روغن زیادی در بازار موجود هستند و نمی‌توان منکر تأثیر و عملکرد آن‌ها شد اما روغن موتورسیکلت، افزودنی‌های لازم خود را در پالایشگاه دریافت کرده است پس لازم نیست حتما از افزودنی‌های متفرقه موجود در بازار استفاده کنید.
- آیا در هر تعویض روغن باید فیلتر روغن را نیز تعویض کرد؟
صد درصد. فیلتر روغن کثیفی‌ها و ذرات موجود در روغن شما را در خود جذب می‌کند. استفاده از روغن نو در کنار فیلتر کهنه فقط عمر روغن جدید شما را کاهش می‌دهد و ریسک خرابی موتور را با خود به همراه دارد. حتما در هر تعویض روغن، از مکانیک بخواهید فیلتر روغن موتور را نیز تعویض کند.
سلام
داداش برای هوندا ۱۰۰۰ رپسول چه روغنی بزنم