فرآیند تبدیل شدن تخم پرندگان به جوجه، احتیاج به میزان مشخصی از دما، رطوبت و جابجایی‌های دوره‌ای دارد. در جوجه‌کشی طبیعی، این نیازها به طور غریزی توسط پرنده مادر برآورده می‌شود؛ اما در روش‌های صنعتی، فراهم کردن این موارد بر عهده دستگاه جوجه کشی است. گرچه نیاز پرندگان مختلف به هریک از این موارد با هم متفاوت است، اما تمام آن‌ها احتیاج به مقدار دقیقی از رطوبت و دما دارند. از همین رو ثابت نگه‌داشتن دما و رطوبت اهمیت زیادی پیدا می‌کند. در این میان، دما نقش بسیار تعیین کننده‌ای ایفا می‌کند؛ بنابراین دور از انتظار نیست اگر از خود بپرسیم چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را ثابت نگه داریم. هدف از نگارش این مقاله، پیدا کردن پاسخ همین سوال است؛ پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
اگر دمای دستگاه جوجه کشی کم یا زیاد شود چه می شود؟
پیش از هر چیزی بد نیست بدانیم چرا حفظ دمای دستگاه جوجه کشی تا این حد اهمیت دارد. بالا و پایین شدن دما، یکی از بدترین اتفاقاتی است که می‌تواند در فرآیند جوجه کشی رخ بدهد. تغییرات دما به صورت مستقیم روی سلامت تخم‌ها تأثیر می‌گذارد. اگر مقدار نوسان بیش از حد باشد و یا برای مدت طولانی اتفاق بیفتد، باعث بروز اختلالات رشد در جنین می‌شود. از بین رفتن جنین و تلف شدن جوجه نیز موضوعی است که می‌تواند در اثر تغییرات دما در ماشین جوجه کشی اتفاق بیفتد. اگر دمای دستگاه جوجه کشی سردتر از حد لازم باشد، ممکن است رشد نطفه اصلا آغاز نشود.
اگر مقدار نوسان بیش از حد باشد و یا برای مدت طولانی اتفاق بیفتد، باعث بروز اختلالات رشد در جنین می‌شود
کم یا زیاد شدن دما علاوه بر اثر مستقیمی که روی فرآیند جوجه کشی دارد، رطوبت فضای داخل دستگاه را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین ممکن است محیط داخل دستگاه جوجه کشی بیش از حد خشک یا بیش از حد مرطوب شود. هرکدام از این اتفاقات، آسیب‌های خاص خود را دارند و در مواردی ممکن است باعث تلف شدن جنین شوند.
سیستم تنظیم دمای دستگاه‌های جوجه کشی به دلایل مختلفی ممکن است دچار اختلال شود. این اختلال گاه به بالا رفتن دما و گاهی هم به پایین آمدن آن منجر می‌شود. از همین رو اگر بخواهیم بدانیم چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را ثابت نگه داریم، باید هر دو حالت را مورد بررسی قرار دهیم.
علت افزایش دمای دستگاه جوجه کشی چیست؟
عوامل مختلفی می‌توانند باعث افزایش بی‌رویه دمای دستگاه جوجه کشی شوند. بالا بودن دمای محیط، یکی از مهم‌ترین این موارد است. همانطور که می‌دانید، ماشین جوجه کشی تنها قادر به گرم‌تر کردن هوا است و نه سرد کردن آن. برای همین اگر دمای محیطی که دستگاه در آن قرار دارد بیش از حد زیاد باشد، دمای داخل دستگاه نیز تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد.
اختلال در سیستم تنظیم دما نیز دیگر دلیل افزایش دمای دستگاه جوجه کشی است. این مشکل ممکن است به دلیل خراب شدن برد دستگاه، بروز مشکل در المنت‌ها و یا تشخیص اشتباه دما توسط سنسورها اتفاق بیفتد.
بیشتر بخوانید: چطور در خانه کبک پرورش دهیم؟ [راهنمای 1402]
چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را پایین بیاوریم؟
این که چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را ثابت نگه داریم، بستگی به دلیل بالا رفتن دمای دستگاه جوجه کشی دارد. اگر افزایش دما به دلیل بالا بودن دمای محیط اتفاق افتاده باشد، تنها راه حل، خنک کردن سالن یا اتاقی است که دستگاه در آن قرار دارد. بهترین روش برای این کار، استفاده از کولر گازی است؛ اما باید حواستان به خشک شدن بیش از حد رطوبت نیز باشد. اگر در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنید، دستگاه جوجه‌کشی را به مکانی منتقل کنید که کمتر در معرض تبادل گرما با محیط بیرون باشد.
علت کاهش دمای دستگاه جوجه کشی چیست؟
کاهش دمای دستگاه جوجه کشی هم مانند افزایش آن می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. گرچه دستگاه جوجه کشی مجهز به سیستم افزایش دما است، اما اگر دمای محیط بیش از اندازه سرد باشد، ممکن است نتواند گرمای لازم را ایجاد کند.
کاهش دمای دستگاه جوجه کشی هم مانند افزایش آن می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد
خرابی برد دستگاه جوجه کشی یا المنت‌های تولید حرارت از دیگر دلایل سرد شدن ماشین جوجه کشی هستند؛ بنابراین در صورت کاهش دما باید این بخش‌ها را چک کنید. تشخیص اشتباه سنسورها به دلیل خراب بودن یا آلوده شدن نیز می‌تواند باعث کاهش دما در دستگاه شود.
چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را بالا ببریم؟
پاسخ به سوال چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را ثابت نگه داریم، وابسته به علت بروز این مشکل است. چنانچه سرد بودن فضای داخل دستگاه جوجه کشی به دلیل سرمای شدید محیط باشد، باید سعی کنید دمای محیط را بالا ببرید. استفاده از بخاری می‌تواند گزینه خوبی باشد، اما به شرطی که باعث کم شدن اکسیژن محیط یا کاهش شدید رطوبت نشود. جابجا کردن دستگاه و انتقال آن به محیط گرم‌تر نیز ایده خوبی است؛ البته نه در حین فرآیند جوجه‌کشی.
سایر دلایل کاهش دمای دستگاه جوجه کشی، نیاز به تعمیر یا تعویض قطعات دارند.
عیب یابی سیستم تنظیم دمای دستگاه جوجه کشی
حالا که با دلایل نوسانات دما در دستگاه جوجه کشی آشنا شدید، بد نیست در مورد تشخیص علت هم توضیح بدهیم. اولین کاری که در هنگام بالا و پایین شدن دمای دستگاه باید انجام دهید، بررسی سنسورها است. یک دماسنج دیجیتال دقیق را در فضای داخل دستگاه قرار دهید و بررسی کنید که آیا سنسورهای تشخیص دما به درستی کار می‌کنند یا نه.
اولین کاری که در هنگام بالا و پایین شدن دمای دستگاه باید انجام دهید، بررسی سنسورها است
اگر مشکل از سنسور بود، طبیعتاً باید آن‌ها را تعویض کنید؛ اما اگر دمایی که سنسورها گزارش می‌کنند با دمای خوانده شده توسط دماسنج مطابقت دارد، ریشه مشکل در بخش‌های دیگر است. در این صورت باید اول المنت‌ها و سپس برد را مورد بررسی قرار دهید. البته تمام این موارد به شرطی است که دمای مناسب برای جوجه کشی پرنده مورد نظر، به درستی تنظیم شده باشد. در غیر این صورت باید اعدادی که برای دستگاه تعیین شده را تغییر دهید. خاموش کردن موقتی سیستم حرارت دستگاه جوجه کشی نیز راه سریعی برای پایین آوردن دمای دستگاه است.
اهمیت رطوبت دستگاه جوجه کشی
فرق چندانی ندارد که دستگاه جوجه کشی شما خانگی باشد یا صنعتی، تمام ستر باشد یا ستر و هچر، در هر صورت برای به پایان رساندن مراحل جوجه کشی نیاز به رطوبت استاندارد خواهید داشت. درواقع پس از دما، رطوبت دومین عامل مهم در عملکرد موفق دستگاه جوجه کشی محسوب می‌شود. رطوبت دستگاه‌های جوجه کشی به طرق مختلفی تأمین می‌شوند، رطوبت برخی از دستگاه‌ها تنها از طریق ظرف آب تأمین خواهد شد، اما برخی دستگاه‌های حرفه‌ای از رطوبت ساز التراسونیک یا حتی بخار ساز گرم برخوردار هستند!
پس از دما، رطوبت دومین عامل مهم در عملکرد موفق دستگاه جوجه کشی محسوب می‌شود
در مبحث مربوط به اهمیت تأمین رطوبت در دستگاه‌های جوجه کشی بهتر است بدانید شما باید از همان مراحل ابتدایی تمرکز بالایی روی تأمین و تنظیم میزان رطوبت دستگاه خود داشته باشید؛ زیرا داخل تخم‌های تازه، آب زیادی وجود دارد که در صورت عدم تبخیر، فضای کافی برای نمو جوجه ایجاد نخواهد شد. در مراحل اولیه شما باید با تنظیم رطوبت در سطح پایین‌تر به تبخیر بهتر آب داخل تخم‌ها کمک کنید. توجه داشته باشید چنانچه رطوبت به خوبی تبخیر نشود، جوجه توانایی استفاده از تمامی مواد مغذی داخل تخم را نخواهد داشت و به علت کوچک ماندن کیسه هوایی، اکسیژن کافی برای تولد و هچ دریافت نخواهد کرد. چنین مشکلاتی دست به دست هم می‌دهند و در نهایت باعث تلف شدن جوجه خواهند شد!
جدول زمان بندی و تنظیم دما و رطوبت برای پرندگان مختلف
همانطور که در ابتدای مقاله عنوان کردیم، دمای مناسب برای جوجه کشی از تخم پرندگان مختلف، با هم تفاوت دارد. دمای ستر هر پرنده نیز با دمای مورد نیاز در دوران هچ همان پرنده فرق می‌کند. برای همین لازم است جوجه کشی را بر اساس اطلاعات دقیق انجام دهید. جدول زیر دما و رطوبت ستر و هچ طیور مختلف و طول دوره جوجه کشی آن‌ها را نشان می‌دهد.
| نوع تخم پرنده | دمای ستر | رطوبت ستر | دمای هچر | رطوبت هچر | طول دوره جوجه کشی | روز انتقال به هچر |
| مرغ | 37.5 | 60 | 37.2 | 70 | 21 | 19 |
| قرقاول | 37.6 | 65 | 37.2 | 75 | 25 | 23 |
| بوقلمون | 38 | 60 | 37.2 | 70 | 28 | 26 |
| اردک | 38 | 65 | 37.2 | 75 | 28 | 26 |
| غاز | 38 | 65 | 37.2 | 75 | 30 | 28 |
| بلدرچین | 37.7 | 65 | 37.2 | 70 | 17 | 15 |
| شترمرغ | 36.3 | 25 | 36.6 | 30 | 42 | 39 |
| کبک | 37.5 | 60 | 37 | 70 | 24 | 22 |
| کبوتر | 37.5 | 60 | 37 | 70 | 17 | 15 |
| قو | 37.5 | 65 | 37 | 75 | 36 | 34 |
| مرغ عشق | 37.5 | 63 | 37.2 | 75 | 25 | 23 |
| مرغ مینا | 38 | 60 | 37.5 | 70 | 14 | 12 |
| عروس هلندی | 37.5 | 60 | 37.2 | 70 | 20 | 18 |
| کاسکو | 37.5 | 63 | 37.2 | 75 | 28 | 26 |
| کاکادو | 37.5 | 60 | 37.2 | 75 | 29 | 27 |
| ماکائو | 37.5 | 63 | 37.2 | 75 | 28 | 26 |
| فنچ | 37.5 | 58 | 37.2 | 70 | 14 | 12 |
| قناری | 38 | 60 | 37.2 | 72 | 14 | 12 |
| طاووس | 37.7 | 65 | 37.2 | 75 | 27 | 25 |
| مرغ گینه‌ای | 37.5 | 60 | 37.2 | 65 | 28 | 26 |
بیشتر بخوانید: پرورش بلدچین تخم گذار [آموزش 0 تا 100]
چند نکته در مورد دمای دستگاه جوجه کشی
- پیش از شروع هر دوره از جوجه کشی، از صحت عملکرد سیستم تنظیم دمای دستگاه اطمینان حاصل کنید. در صورت مشاهده هرگونه مشکل، جوجه کشی از تخم‌ها را تا تعمیر دستگاه به تعویق بیندازید. از آنجایی که تخم‌ها را نباید بیش از ۷ روز نگه‌داری کرد، لازم است کار بررسی سلامت را در اولین فرصت انجام دهید تا در صورت نیاز به تعویض یا تعمیر قطعات، پیش از اتمام دوره هفت روزه کار را تمام کنید.
پیش از شروع هر دوره از جوجه کشی، از صحت عملکرد سیستم تنظیم دمای دستگاه اطمینان حاصل کنید
- آلودگی می‌تواند قدرت تشخیص سنسورها را کاهش دهد؛ بنابراین لازم است فضای داخل دستگاه را همیشه تمیز نگه دارید. برای این کار نباید از مواد شیمیایی غیر استاندارد استفاده کنید؛ چرا که باعث آسیب به سنسورها می‌شود. پس یکی از پاسخ‌هایی که به پرسش چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را ثابت نگه داریم می‌توان داد، رعایت تمیزی دستگاه است.
- نصب یک دماسنج هوشمند در داخل کابین دستگاه جوجه کشی، ایده خوبی برای زیر نظر داشتن دمای آن است. دماسنج بلوتوثی و یا محصولاتی که دما را از طریق شبکه وای فای به گوشی هوشمند گزارش می‌کنند، بهترین گزینه‌ها برای این کار هستند.
- استفاده از دماسنج هوشمند در محیط سالن نیز می‌تواند نظارت دقیق‌تری را برای شما فراهم کند. به این ترتیب اگر تغییر دمای دستگاه به علت نوسانات دمای بیرون اتفاق بیفتد، در همان لحظات ابتدایی متوجه آن خواهید شد.
- فارغ از این که دلیل تغییر دمای دستگاه جوجه کشی چه چیزی است، باید سریعاً نسبت به حل مشکل اقدام کنید. هرگونه سهل‌انگاری در این زمینه باعث تلفات گسترده جوجه‌ها و خسارت‌های مالی می‌شود.
- سنسورهای دستگاه جوجه کشی باید با فاصله کافی از المنت‌ها نصب شوند. نزدیکی سنسور به منبع گرما، باعث تشخیص اشتباه دمای داخل دستگاه شده و در نهایت به کاهش دمای دستگاه جوجه‌کشی می‌انجامد.
جمع‌بندی
دمای مناسب یکی از ضروری‌ترین شرایطی است که برای جوجه کشی موفق باید فراهم شود. دستگاه‌های جوجه کشی دمای مورد نیاز تخم‌ها را با استفاده از سیستم حرارت ساز تأمین می‌کنند. این دما در مورد هر پرنده متفاوت است؛ برای همین باید مطابق جدول‌های مخصوص اقدام به تنظیم دستگاه کرد. در بیشتر اوقات این کار بدون مشکل انجام می‌شود اما گاهی ممکن است عملکرد این سیستم دچار اختلال شود. از آنجایی که تغییرات دما می‌تواند آسیب‌های جدی به تخم وارد کند، باید بتوان دما را ثابت نگه داشت.
پاسخ دادن به این پرسش که چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را ثابت نگه داریم، بستگی به علت این مشکل دارد. افزایش یا کاهش شدید دمای محیط، خرابی سنسورها، ایراد المنت و یا اختلال در عملکرد برد دستگاه می‌تواند باعث نوسانات دما شود. برای مواجهه با این مشکلات، باید سریعاً دمای دستگاه جوجه کشی را تعدیل کرده و سپس برای تعمیر یا تعویض قطعات اقدام کرد.
سوالات متداول
- در صورت خاموش شدن اتفاقی سیستم حرارتی، چقدر طول می‌کشد تا تخم‌ها آسیب ببینند؟
گاهی ممکن است به دلیل قطع برق، المنت‌های دستگاه از کار بیفتند. اگر دستگاه جوجه کشی شما از عایق‌بندی مناسبی برخوردار باشد، دمای داخل آن تا یک یا حتی چند ساعت ثابت باقی می‌ماند. بدیهی است که در این مدت نباید درب دستگاه را باز کنید؛ زیرا باعث اتلاف گرما می‌شود. در صورتی که دستگاه جوجه کشی مورد نظر فاقد عایق‌بندی مناسب است، این زمان به میزان قابل توجهی کمتر خواهد بود.
- در زمان کم چگونه دمای دستگاه جوجه کشی را ثابت نگه داریم؟
گذشته از روش‌هایی که برای تنظیم دمای دستگاه جوجه کشی گفتیم، باز کردن دریچه‌های تهویه دستگاه می‌تواند به تنظیم کردن دما در زمان کوتاه کمک کند. این مورد را اگرچه نمی‌توان به عنوان یک راه حل در نظر گرفت، اما با انجام آن می‌توان اوضاع را کمی تحت کنترل درآورد. بعد از آن باید به سراغ حل دلیل اصلی رفت تا بتوان کار جوجه کشی را با موفقیت به پایان رساند.
- تنظیم دمای ستر و هچ چطور انجام می‌شود؟
بسیاری از دستگاه‌های جوجه کشی پیشرفته، طبقات جداگانه‌ای برای دوره‌های ستر و هچ دارند. این دستگاه‌ها دمای این بخش‌ها را به طور جداگانه تنظیم می‌کنند. در صورتی که دستگاه شما چنین قابلیتی ندارد، باید پس از اتمام دوره ستر، شرایط را مطابق با نیازهای دوره هچ تغییر دهید و یا تخم‌ها را به دستگاه هچر منتقل کنید.
- بهترین محل برای دستگاه جوجه کشی کجاست؟
بهترین جا برای قرار دادن دستگاه جوجه کشی، اتاق یا سالنی است که دمای آن در محدوده ۲۰ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد قرار داشته باشد. به علاوه، این محیط نباید نوسانات دمای زیادی را تجربه کند؛ بنابراین اتاق‌هایی که در معرض نور مستقیم آفتاب هستند، انتخاب خوبی محسوب نمی‌شوند.
برد دستگاه جوجه کشی بصورت اتوماتیک تنظیما دما رو انجام داده و اون رو داخل کابین جوجه کشی ماشین جوجه کشی بصورت ثابت نگه میداره