بهترین زمان تعویض روغن گیربکس چه موقع است؟

دومین بخش مهم در تمامی خودروها پس از پیشرانه، جعبه دنده یا گیربکس است. جعبه دنده قدرت و گشتاور تولید شده توسط موتور را به چرخ‌ها منتقل می‌کند تا خودرو به حرکت درآید. جعبه دنده همانند موتور به سرویس‌های دوره‌ای و تعویض روغن نیاز دارند؛ بنابراین لازم است تا راننده زمان تعویض روغن گیربکس را بداند و پیش از فرا رسیدن موعد مقرر، این روغن را تعویض کند.

تعویض دنده یکی از کارهای مرسوم در تمامی خودروها است. مهم نیست که اتومبیل شما به گیربکس اتوماتیک مجهز است یا گیربکس دستی، شما به عنوان راننده بایستی با استفاده از اهرم کنترلی وضعیت دنده را تغییر دهید. اکثر گیربکس‌ها اعم از دستی یا اتوماتیک در روغن غوطه‌ور هستند. با ما در ادامه مقاله همراه باشید تا شما مخاطبین عزیز سایت پیندو را با زمان تعویض روغن گیربکس و نحوه انجام آن در انواع مختلف جعبه دنده‌های دستی و اتوماتیک آشنا کنیم.

روغن گیربکس چیست؟

نخستین سوالی که برای رانندگان تازه‌کار پیش می‌آید، این است که روغن گیربکس چیست؟ روغن گیربکس که بین تعمیرکاران به واسکازین شهرت دارد، یکی از روانکارهای مرسوم در خودروها است. وظیفه این روغن خنک کاری و روان کاری چرخ دنده‌های موتور است تا آن‌ها به یکدیگر نچسبند و به خوبی وظیفه خود را انجام دهند.

بیشتر بخوانید: گیربکس چیست؟ آشنایی با انواع جعبه دنده خودرو

روغن گیربکس همانند روغن موتور بر اساس درجه و استاندارد خاصی به تولید می‌رسد. برای مثال روغن گیربکس 75W80، روغن مورد استفاده در گیربکس خودروهایی همچون رانا یا تندر 90 است. روغن‌های گیربکس علاوه‌بر استاندارد گرانروی، با پیشوند مخصوصی از یکدیگر متمایز می‌شوند. روغن‌های گیربکس ATF ویژه استفاده در جعبه دنده‌های اتوماتیک هستند، در حالی که روغن‌های MTF برای جعبه دنده‌های دستی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

روغن گیربکس یا همان واسکازین، یکی از روانکارهای مرسوم در خودروها است.

چرا تعویض روغن گیربکس مهم است؟

پس از آن‌که متوجه شدیم روغن گیربکس چیست، اکنون به زمان تعویض روغن گیربکس می‌رسیم. بسیاری از رانندگان تصور می‌کنند که دیسک و صفحه تنها قسمتی از جعبه دنده است که به تعویض نیاز دارد. با این حال روغن گیربکس نیز یکی از موارد مصرفی خودرو و جعبه دنده است که بایستی در دوره‌های زمانی منظم، نسبت به تعویض آن‌ها اقدام شود.

همان‌طور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، روغن گیربکس همانند روغن موتور یک روانکار است. این روغن در حقیقت همان وظیفه روغن موتور را انجام می‌دهد، یعنی آلودگی‌های موجود در گیربکس را به خود جذب می‌کند تا قطعات متحرک بدون مشکل وظیفه خود را به انجام برسانند.

بخش دیگری از لزوم تعویض روغن گیربکس به ساختار شیمیایی این روغن باز می‌گردد. روغن‌های گیربکس نیز همانند روغن موتور بر پایه مواد معدنی یا مصنوعی ساخته می‌شوند و در گذر زمان ساختار شیمیایی آن‌ها دچار فروپاشی می‌شود.

بنابراین با گذر زمان، روغن گیربکس آلوده می‌شود و ساختار شیمیایی خود را نیز از دست می‌دهد، در نتیجه لازم است تا این روغن توسط یک مکانیک خبره تعویض شود؛ بنابراین اگر احساس می‌کنید که بوی داغ شدگی یا سوختگی از سمت گیربکس به مشام می‌رسد، باید در اسرع وقت نسبت به تعویض روغن گیربکس اقدام کنید. روغن‌های گیربکس با گذر زمان توانایی جذب حرارت خود را از دست می‌دهند و رانندگی در ترافیک‌های سنگین با افزایش دمای جعبه دنده و انتشار بوی سوختگی همراه خواهد بود.

زمان تعویض روغن گیربکس

حال که با روغن گیربکس و لزوم تعویض آن آشنا شدیم، نوبت به زمان تعویض روغن گیربکس می‌رسد. همانند روغن موتور، تعویض روغن گیربکس نیز به نوع استفاده راننده از خودرو بستگی دارد. افرادی که برای مصارف روزمره از خودرو استفاده می‌کنند، بایستی روغن گیربکس را در فواصل زمانی کوتاه‌تری تعویض کنند.

اگر به صورت روزمره از خودرو استفاده می‌کنید، بهتر است روغن گیربکس را در فواصل کوتاه‌تری عوض کنید.

از سوی دیگر موعد دقیق برای زمان تعویض روغن گیربکس در دفترچه راهنمای خودروها یا راهنمای فنی گیربکس مورد استفاده ذکر شده است. با این حال دوره عمر متوسط یک روغن گیربکس در جعبه دنده‌های دستی بین 80 هزار الی 100 هزار کیلومتر است. البته این زمان تقریبی است و توصیه می‌شود با هر بار تعویض دیسک و صفحه، روغن گیربکس را نیز تعویض کنید. عمر متوسط دیسک و صفحه در اکثر خودروهای داخلی مجهز به گیربکس دنده‌ای، حدود 50 هزار کیلومتر است؛ بنابراین توصیه می‌شود به ازای هر 50 هزار کیلومتر کارکرد، روغن گیربکس نیز همراه با دیسک و صفحه عوض شود.

بیشتر بخوانید: روغن موتور چیست؟ زمان نعویض و راهنمای انتخاب درست.

در مورد گیربکس‌های اتوماتیک، این رقم کمتر است. زمان تعویض روغن گیربکس اتوماتیک در اکثر خودروهای مجهز به این نوع جعبه دنده، حدود 50 هزار الی 60 هزار کیلومتر عنوان شده است. با این حال همانند گیربکس‌های دستی، بهتر است تا همراه با سرویس کلی جعبه دنده‌های اتوماتیک روغن آن‌ نیز تعویض شود. اکثر خودروهای اقتصادی اتوماتیک موجود در بازار ایران به ازای هر 30 هزار یا 40 هزار کیلومتر پیمایش، نیاز به سرویس کامل گیربکس دارند.

هزینه تعویض روغن گیربکس + جدول

هرکدام از گیربکس‌های دنده‌ای یا اتوماتیک به نوع خاصی از روغن نیاز دارند. از سوی دیگر برندهای مختلف نیز اقدام به تولید روغن گیربکس کرده‌اند؛ بنابراین یک نوع روغن با استاندارد و گران‌روی مشخص با قیمت‌های متفاوتی در بازار به فروش می‌رسد.

بنابراین مالک خودرو بایستی در کنار زمان تعویض روغن گیربکس، به هزینه انجام این کار نیز توجه داشته باشد. استفاده از روغن‌های ارزان‌تر هزینه شما بابت نگهداری خودرو را کاهش می‌دهد اما ممکن است این روغن کیفیت مطلوب مدنظر را به شما ارائه ندهد و در فاصله زمانی کوتاه‌تری مجبور به تعویض دوباره روغن گیربکس شوید.

در جدول زیر نگاهی به قیمت روغن گیربکس در بازار داشته‌ایم. قیمت‌های این جدول مربوط به پاییز 1401 هستند و ممکن است در زمان دیگری با قیمت متفاوتی روبرو شوید. همچنین حجم روغن مورد نیاز برای هر گیربکس متغیر است. جعبه دنده‌های دستی مورد استفاده در خودروهای ایرانی معمولا به دو الی سه لیتر روغن نیاز دارند. مقدار دقیق روغن گیربکس مورد نیاز در اتومبیل شما هنگام انجام عملیات تعویض توسط مکانیک تعیین می‌شود.

جدول قیمت روغن گیربکس در بازار، پاییز 1401:

زمان تعویض روغن گیربکس ماشین صفر

یکی از سوالات کاربران پیرامون زمان تعویض روغن گیربکس، مربوط به زمانی است که آن‌ها یک خودرو صفر کیلومتر خریداری کرده‌اند. اکثر مشتریان بازار خودرو بر کاهش کیفیت خودروهای مونتاژی در ایران اتفاق نظر دارند. به همین دلیل ممکن است برخی از مالکان تمایل داشته باشند تا روغن گیربکس را هنگام خرید خودرو صفر تعویض کنند.

پس از طی کردن پنج سال یا 100 هزار کیلومتر، روغن گیربکس را به طور کامل تخلیه و جایگزین کنید.

بایستی توجه داشته باشید که خودروهای صفرکیلومتر همراه با گارانتی عرضه می‌شوند، بنابراین تا زمان اتمام دوره گارانتی سعی کنید از خدمات شرکت سازنده استفاده کنید. همان طور که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم، بهتر است تا به ازای هر 50 هزار کیلومتر در خودروهای دستی و 30 هزار کیلومتر در خودروهای اتوماتیک، روغن گیربکس عوض شود.

کارکرد استاندارد خودروها در طول یک سال فعالیت، حدود 20 هزار کیلومتر برآورد می‌شود؛ بنابراین خودروهای دنده‌ای تا سال سوم و خودروهای اتوماتیک تا سال دوم مالکیت نیازی به تعویض روغن گیربکس ندارند؛ مگر آن‌که استفاده شما از ماشین بیش از حد متوسط باشد. با این حال توصیه می‌شود پس از طی کردن پنج سال یا 100 هزار کیلومتر، روغن گیربکس را به طور کامل تخلیه کنید و جای آن را با روغن گیربکس مرغوب تعویض کنید.

نشانه تعویض روغن گیربکس

در قسمت‌های قبل به زمان تعویض روغن گیربکس برحسب کیلومتر اشاره کردیم. با این حال میزان استفاده رانندگان از خودروهای مختلف یکسان نیست. برای مثال یک خودرو سمند تاکسی فعال در ناوگان تاکسیرانی، کارکرد بسیار بیشتری نسبت به سمند شخصی در تملک یک راننده عادی دارد. به همین دلیل زمان تعویض روغن گیربکس هر ماشین با توجه به نوع و میزان استفاده آن متفاوت است.

زمان تعویض روغن گیربکس هر خودرو با توجه به نوع و میزان استفاده آن متفاوت است.

از سوی دیگر افرادی هستند که از اتومبیل خود استفاده چندانی نمی‌کنند؛ بنابراین زمان زیادی طول می‌کشد تا کارکرد خودرو آن‌ها به میزان 30 یا 40 هزار کیلومتر افزایش پیدا کند و نیازمند تعویض روغن گیربکس شود. با این حال روغن گیربکس در چنین خودرویی بر اثر گذر زمان فرسوده می‌شود. فرا رسیدن زمان تعویض روغن گیربکس نشانه‌هایی دارد که در این قسمت به بیان چند مورد از این نشانه‌ها خواهیم پرداخت.

بیشتر بخوانید: نحوه قیمت گذاری خودرو کارکرده؛ محاسبه و تخمین قیمت خودرو.

نخستین نشانه‌ای که تعویض روغن گیربکس را به مالک یادآور می‌شود، وجود تغییر در تعویض دنده‌ها است. در صورتی که فرآیند تعویض دنده در ماشین‌های گیربکس دستی بیش از دو ثانیه طول بکشد، بایستی روغن گیربکس آن خودرو تعویض شود.

همراه با افزایش زمان تعویض دنده، ممکن است تا انجام این کار برای راننده دشوار شود. تعویض سخت دنده‌ها یکی دیگر از نشانه‌های فرا رسیدن زمان تعویض روغن گیربکس است.

سومین نشانه که موارد اول و دوم را تکمیل می‌کند، افزایش سر و صدا هنگام تعویض دنده است. در این حالت گیربکس با کمبود روغن مواجه شده است و به همین دلیل دنده‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند. در نتیجه هنگام تعویض دنده صداهای ناهنجاری را خواهید شنید.

در نهایت اگر به سه حالت گفته شده بی‌توجه باشید، نشانه چهارم بروز پیدا خواهد کرد. در این وضعیت دنده‌ها بدون کنترل راننده تعویض می‌شوند و گیربکس به وضعیت خلاص در می‌آید. این وضعیت آخرین نشانه‌ای است که تعویض روغن گیربکس را به شما یادآور می‌شود.

مشکلات عدم تعویض روغن گیربکس

بزرگترین معضل که بر اثر عدم تعویض به موقع روغن گیربکس به وجود می‌آید، خرابی چرخ دنده‌های داخلی گیربکس است. این مسئله به معنای نابودی جعبه دنده شما خواهد بود. جعبه دنده قطعه‌ای گران‌قیمت است که خرابی آن هزینه‌های بسیاری را در پی خواهد داشت.

نخستین نشانه‌ای که با عدم تعویض روغن گیربکس بروز پیدا می‌کند، انتشار بوی سوختگی از اتومبیل است. در صورتی که روغن گیربکس اتومبیل شما کهنه باشد و مدت زمانی را با خودرو در ترافیک سپری کنید، شاهد انتشار بوی سوختگی از زیر کاپوت خواهید بود. این بوی نامطلوب با لرزش خودرو در حالت ایستا و دشواری تعویض دنده‌ها همراه می‌شود. ادامه این وضعیت موجب خواهد شد تا چرخ دنده‌های درونی گیربکس ساییده شوند و در نهایت از بین بروند.

خرابی چرخ دنده‌های گیربکس، از پیامدهای عدم تعویض به موقع روغن گیربکس است.

برای مقایسه هزینه تعویض روغن گیربکس و هزینه تعویض گیربکس، لازم است تا نگاهی به قیمت جعبه دنده خودروهای پژو 405 یا سمند داشته باشیم. هزینه تعویض روغن گیربکس برای این مدل از جعبه دنده‌ها که از خانواده BE پژو-سیتروئن هستند، حدود 400 هزار تومان خواهد بود اما تعویض کل مجموعه گیربکس حدود 10 میلیون تومان برای شما هزینه در بر خواهد داشت.

جمع بندی

زمان تعویض روغن گیربکس یکی از نکاتی است که هر راننده حرفه‌ای بایستی نسبت به آن آگاهی داشته باشد. همان‌طور که یک پیشرانه نیاز به تعویض دوره‌ای روغن موتور دارد، جعبه دنده‌ها نیز به تعویض روغن گیربکس نیازمند هستند. با این تفاوت که دوره زمانی مورد نیاز برای تعویض روغن گیربکس نسبت به روغن موتور طولانی‌تر است.

در این متن نشانه‌های موجود برای تعویض روغن گیربکس و دوره انجام این کار شرح داده شدند. با این حال لازم نیست تا این کار را در فاصله‌های گفته شده انجام دهید. اگر احساس می‌کنید که دنده‌های به خوبی تعویض نمی‌شوند یا گیربکس بیش از حد داغ می‌شود، زمان تعویض روغن گیربکس اتومبیل شما فرا رسیده است. توصیه می‌شود تا پیش از آن‌که تصمیم بگیرید روغن گیربکس اتومبیل خود را تعویض کنید، با یک مکانیک خبره در این مورد مشورت داشته باشید.