برق چون یک معجزه در زندگی بشر بود و به کمک آن زندگی روشن‌تر و راحت‌تر شد. البته به همان اندازه نیز توان ویرانگری و آسیب رساندن به جان و مال را دارد. برای همین در هنگام کار با برق رعایت ایمنی شرط عقل است و باید از امکاناتی که برای این هدف ساخته‌شده نهایت استفاده را کرد. انواع فیوز برق ساختمان جزو همین ابزارهای امنیتی و محافظتی هستند.
حتماً برای شما هم پیش‌آمده که برای تعویض یک لامپ یا عیب‌یابی در سیم‌کشی خانه برق را از جعبه‌فیوز قطع کنید، یا وقتی یک وسیله برقی در خانه اتصالی می‌کند، فیوز می‌پرد؛ اما واقعاً فیوز چیست و کاربرد آن همین موارد است؟ در ادامه به این سوالات پاسخ داده‌ایم.
فیوز برق چیست؟
حتماً می‌دانید یک سیستم بزرگ تجاری یا یک ساختمان مهم باید نگهبان داشته باشد تا از خطرات در امان بماند، فیوز برق نقش همین نگهبان را در سیستم برق خانه ایفا می‌کند.
در اصل یک قطعه حفاظتی مهم است که از یک رشته یا نوار نازک فلزی ساخته می‌شود و به‌صورت سری در مدار الکتریکی قرار می‌گیرد. در صورتی که دما و حرارت در مدار الکتریکی خانه بالا باشد، این قطعه جریان برق را قطع می‌کند و اصطلاحاً فیوز می‌پرد.
بیشتر بخوانید: پریز برق ارت دار چیست؟
انواع فیوز برق
اگر به یک فروشگاه الکتریکی سری بزنید، قطعاً تنوع فیوزهای موجود برای فروش شما را شگفت‌زده خواهد کرد. به‌طورکلی انواع فیوز برق ساختمان را از نظر فاکتورهای مختلف چون سرعت و شکل می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
انواع فیوز از نظر سرعت عملکرد
انواع فیوزهای ساختمانی از لحاظ فاکتور سرعت به دو دسته کندکار و تندکار تقسیم می‌شوند.
- فیوزهای کندکار: این محصولات با علامت G قابل‌تشخیص هستند و از واکنش ملایمی در برابر جریان عبوری برق برخوردارند؛ یعنی در صورت وجود نوسانات کمی بیشتر طول می‌کشد تا برق را قطع کنند. البته در برابر اتصال کوتاه همان واکنش آنی و فوری دارند که انتظار می‌رود.
- فیوز تندکار: این محصولات با علامت F قابل‌تشخیص هستند و در مقابل دسته اول از سرعت بیشتری برای قطع برق برخوردارند.
انواع فیوز از نظر شکل ساختاری
انواع فیوز برق ساختمان را از نظر شکل ساختاری و نوع طراحی می‌توان به دسته‌های فشنگی، مینیاتوری و تیغه‌ای تقسیم کرد:
- فیوز فشنگی: این مدل به فیوز ذوب‌شونده هم شهرت دارد. به این دلیل ذوب‌شونده نام گرفته چون یک قطعه خاص در آن با بالا رفتن دما و شدت‌جریان ذوب می‌شود و جریان برق را قطع می‌کند.
- فیوز تیغه‌ای: این نوع فیوز که به مدل کاردی هم شهرت دارد، اغلب برای حفاظت از دستگاه‌های الکتریکی مورداستفاده قرار می‌گیرد. سرعت و قدرت بالا در قطع جریان برق و قیمت مناسب از ویژگی‌های این محصول است.
- فیوز مینیاتوری: یکی از پرکاربردترین و معروف‌ترین انواع فیوز برق است که اغلب در سیستم برق‌کشی ساختمان از آن استفاده می‌شود. همچنین یک قطعه عالی برای محافظت از مدار الکتریکی در برابر جریان برق اضافه و جریان اتصال کوتاه است.
انواع فیوز مینیاتوری
یکی از انواع فیوز برق ساختمان که علاوه بر کاربرد فراوان در سیم‌کشی منازل در سیستم‌های صنعتی و مراکز تجاری هم از آن استفاده می‌شود؛ فیوز مینیاتوری است.
دلیل این امر تنوع بالا، کارایی مناسب، قدرتمند بودن برای حفاظت از مدار برق و سایزبندی متنوع آن است. به‌طورکلی انواع فیوزهای مینیاتوری را بر اساس فاکتورهای زیر می‌توان تقسیم‌بندی کرد:
نوع تیپ فیوز
فیوز مینیاتوری دارای تیپ B، C، D، K و Z است که هرکدام مشخصات و کاربرد خاص خود را دارند.
- تیپ B: حدود 3 الی 5 برابر جریان الکتریکی بیشتر از توان خود را تحمل می‌کنند و از آن‌ها در سیستم‌های روشنایی ساختمان و سیم‌کشی برق تجهیزات خانگی استفاده می‌شود. همچنین می‌توان آن‌ها را به دلیل سرعت‌بالا در دسته تندکار هم قرار داد.
- تیپ C: برای تجهیزات برقی خانگی چون موتور کولرگازی یا پمپ آب خانگی کاربرد دارند.
- تیپ D: این نوع فیوز برای مصارف صنعتی با جریان برق بالا کاربرد دارند.
- تیپ K: از این مدل در موتورهای پرقدرت و مدارات برق صنعتی استفاده می‌شود.
- تیپ Z: بیشترین حساسیت را در بین فیوزها دارد و برای همین از آن برای مدارات الکتریکی نیمه‌هادی استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید: کارتریج چیست؟
تعداد پل فیوز
برای انتخاب بهترین فیوز مینیاتوری از بین انواع فیوز برق ساختمان باید انواع آن را برحسب پل نیز بشناسید. به‌طور خلاصه فیوزهای مینیاتوری را بر اساس تعداد پل‌ها می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- تک پل: مناسب برای اتصال به برق تک فاز در جعبه‌های فیوز
- دو پل: دارای قابلیت اتصال به سیم فاز و نول
- سه پل: مناسب جهت اتصال به برق سه فاز بدون نول
- سه پل نول‌دار: مناسب برای اتصال به برق سه فاز دارای نول
- چهار پل: دارای یک پل برای محافظت از سیم نول
با توجه به توضیحات داده‌شده از فیوزهای مینیاتوری تیپ B و C و مدل تک فاز و یا سه فاز برای برق منازل و در سیم‌کشی ساختمان مسکونی می‌توان استفاده کرد. بقیه مدل‌ها با توجه به حساسیت بالا و نوع اتصال برای مصارف صنعتی مناسب هستند.
کاربرد فیوز برق
انواع فیوز برق ساختمان را شناختید، اما ممکن است سوال شود که این قطعه چه کاربردی دارد. کسانی که دستی بر آتش دارند و برق‌کشی انجام می‌دهند از کاربرد این قطعه و اهمیت بالای آن آگاه‌اند؛ اما برای کسانی که در این رابطه اطلاعات ندارند، باید گفت که برای سیم‌کشی برق در یک ساختمان امنیت حرف اول را می‌زند. فیوزهای برق برای ایجاد این حس امنیت و کنترل بهینه جریان الکتریکی کاربرد دارند. با فیوز برق شما به سیستم برق‌کشی خانه اجازه استفاده از شدت‌جریان بالاتر از توان خود را نخواهید داد.
چرا باید از فیوز در سیم کشی برق ساختمان استفاده کرد؟
اگر امنیت جانی و سلامت دستگاه‌های الکتریکی و سیستم برق‌کشی خانه برای شما اهمیت دارد، باید از فیوزهای برقی استفاده کنید. این قطعه امنیتی در اصل خطرات احتمالی در مدار چون دمای زیاد و افزایش شدت‌جریان را از بین می‌برند. فیوزها چون بادیگاردهای فداکاری هستند که در صورت بروز مشکل برق را قطع کرده و خود را قربانی می‌کنند.
در یک نگاه کلی استفاده از انواع فیوز برق ساختمان مهم است به دو دلیل:
- محافظ از مدار الکتریکی در برابر اضافه‌بار: یکی از انواع جریان مخرب برق که ممکن است در مدار الکتریکی به وجود بیاید، اضافه‌بار است. فیوزها در چنین مواقعی از تجهیزات الکتریکی و جان انسان‌ها در مقابل این نوسانات الکتریکی محافظت می‌کنند.
- محافظ از مدار در برابر اتصال کوتاه: اتصال کوتاه به‌نوعی اضافه جریان است که اغلب به خاطر مقاومت کم در مدار رخ می‌دهد. شدت‌جریانی که از مقاومت کم عبور می‌کند بسیار زیاد است و در صورت نبود فیوز آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به بار می‌آورد.
نکات مهم در انتخاب فیوز برق ساختمان
در قسمت‌های قبل این مطلب با انواع فیوز برق ساختمان و کاربردهای آن آشنا شدید، اما اگر بخواهید یکی از این قطعات را بخرید باید به برخی نکات مهم توجه داشته باشید که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- در هنگام خرید توجه داشته باشید که درجه ولتاژ فیوز برابر یا حتی بیشتر از ولتاژ مدار باشد.
- درجه جریان اتصال کوتاه هم باید برابر یا حتی بیشتر از جریان کوتاهی باشد که ممکن است در یک مدار اتفاق بیفتد.
- تعداد پل باید با تعداد مدارهایی که فیوز وظیفه حفاظت از آن‌ها را دارد، برابر باشد. به‌طور مثال برای مدار تک فاز فیوز تک پل را انتخاب کنید.
- نوع فیوز را حتماً بر اساس نوع مدار انتخاب کنید. به‌طور مثال فیوزهای مینیاتوری تیپ B برای مدارهای روشنایی، تیپ C برای کاربران خانگی پرمصرف و تیپ D برای سیستم‌های تهویه مطبوع کاربردی هستند.
سخن پایانی
در این مطلب، با اهمیت و کاربرد انواع فیوز برق ساختمان آشنا شدید و حال می‌دانید که برای انتخاب فیوز باید به چه نکاتی توجه کرد. بااین‌وجود برخی از فاکتورهای مهم چون تخمین حداکثر جریان اتصال کوتاه احتمالی و شدت‌جریان را باید یک فرد متخصص حساب کند و خرید فیوز بدون توجه به این اعداد، خطراتی چون آتش‌سوزی و خسارت به وسایل الکتریکی را به همراه دارد.
سوالات متداول
- پرکاربردترین فیوزها چه مدلی هستند؟
بر اساس نوع کاربرد و نوع مدار می‌توان از فیوزهای مختلفی در مدار الکتریکی استفاده کرد. بااین‌وجود برای مصارف خانگی نوع کندکار، تک فاز و مینیاتوری جزو پرکاربردترین‌ها هستند.
- اگر فیوزی مدام می‌پرد نشانه چیست؟
پریدن مکرر فیوز می‌تواند ناشی از شدت‌جریان بالای برق یا اتصال کوتاه باشد. برای هر دو مشکل باید از یک متخصص بخواهید تا نوسانات برق را به‌صورت دقیق بررسی کنید.
- قیمت انواع فیوز برق ساختمان چقدر است؟
قیمت این نوع محصولات به فاکتورهای مهمی از جمله نوع محصول، شدت‌جریان نامی آن، تعداد پل و مواردی ازاین‌دست بستگی دارد.
دیدگاهتان را بنویسید