روغن موتور یکی از اصلی‌ترین مایعات مورد استفاده در خودرو بوده و از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. تعویض روغن موتور با هدف اطمینان از سلامت سیستم روغن‌کاری و روغن موتور انجام می‌شود و یکی از پایه‌ای‌ترین سرویسهای دورهای اتومبیل است. کم توجهی به وضعیت روغن موتور و زمان تعویض روغن موتور علاوه بر امکان کارکرد ناصحیح موتور می‌تواند در طول زمان آسیب‌های بسیار هزینه‌بری را به مالک وسیله نقلیه تحمیل کند.
اگر برای شما این سوال به وجود آمده که بهترین زمان تعویض روغن موتور چه زمانی و یا از چه روش‌هایی می‌توانیم متوجه شویم که وقت تعویض روغن موتور رسیده است، پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
اهمیت تعویض روغن موتور
همان‌طور که گفته شد، روغن موتور یکی از مایعات اساسی و حیاتی برای کارکرد صحیح موتور اتومبیل است و وظایف گوناگونی از قبیل روانکاری قطعات موتور، خنک‌کاری و کاهش دما پیشرانه و جذب دوده‌ها و ریز ذرات موجود در پیشرانه را بر عهده دارد. پیشرانه خودرو اغلب در دما‌ها و دورهای بالا فعالیت می‌کند و همین امر موجب بروز تغییراتی در روغن موتور خودرو شده که اهمیت تعویض آن را پررنگ‌تر می‌کند.
روغن موتور پس از مدتی فعالیت به دلیل حرارت، جذب دوده، فلزات یا هر ناخالصی دیگر در درون موتور با افزایش ویسکوزیته یا همان غلظت روبرو شده و از خواص آن کاسته می‌شود. روغن موتوری که غلظت و گرانروی اولیه خود را از دست داده باشد، دیگر مناسب روانکاری قطعات خودرو نبوده و می‌تواند موجب تداخل در روانکاری و عملکرد صحیح خودرو شود. همچنین علاوه بر کارکرد روغن موتور، این محصول همانند بسیاری از مواد صنعتی تولید شده دارای تاریخ مصرف بوده و پس از مدتی معین خاصیت خود را از دست می‌دهند.
بهترین زمان تعویض روغن موتور
بهترین زمان تعویض روغن موتور خودرو یکی از کلیشه‌ای‌ترین مباحث حوزه سرویسهای دورهای اتومبیل است و امکان دارد از هر شخصی نظرات متفاوتی را شنیده باشید. یکی از شنیده شده‌ترین توصیه‌ها تعویض روغن موتور به ازای هر ۵ هزار کیلومتر کارکرد یا هر ۳ یا ۶ ماه است. ممکن است این موضوع در مورد اغلب خودروها صدق کند اما نمی‌تواند دقیق باشد.
موارد زیادی از جمله تکنولوژی ساخت موتور، عمر موتور، تکنولوژی تولید روغن موتور، کیفیت روغن موتور، کیفیت سوخت، نحوه رانندگی، شرایط محیطی و… در زمان تعویض روغن موتور تأثیر دارند. به طور مثال خودروهایی که از سیستم‌های پرخوران مانند توربوشارژر استفاده می‌کنند نیاز دارند تا در فواصل کوتاه‌تری تعویض روغن کنند. همچنین میزان رطوبت، گرد و غبار و… می‌تواند در عمر روغن موتور تأثیر مستقیمی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: توربو شارژ چیست؟ (مزایا و معایب)
اگر در دور موتور‌های بالا و سرعت‌های بالا رانندگی‌های طولانی مدتی دارید احتمالا مجبور خواهید بود تا روغن موتور را زودتر از آنچه که باید تعویض کنید. به هر صورت نمی‌توان عدد دقیق و همه‌گیری در مورد تعویض روغن موتور اعلام کرد اما بهترین زمان و کیلومتر برای تعویض روغن موتور همان عددی است که در دفترچه راهنمای خودرو شما ذکر شده است.
نحوه تشخیص زمان تعویض روغن موتور
با اینکه روغن موتور را باید در زمان‌های از پیش تعیین شده و به صورت منظم تعویض کرد اما بروز برخی نشانه‌ها می‌تواند حاکی از این موضوع باشند که باید روغن موتور خود را زودتر تعویض کنید. به عنوان مثال کاهش شتاب خودرو می‌تواند حاکی از کهنه و کثیف بودن روغن موتور و عدم روغن کاری صحیح موتور باشد. یکی دیگر از این نشانه‌ها مربوط به دور بالای موتور هنگام کارکرد خودرو به صورت درجا است. این موضوع نیز به دلیل مشکل احتمالی در روغن موتور و افزایش فشار و اصطکاک بین یاتاقان‌ها، پیستون‌ها و رینگ‌ها است.
افزایش غلظت روغن موتور و کثیفی آن می‌تواند باعث ایجاد صدایی شبیه به تیک تیک در مجموعه سوپاپ‌های خودرو شود که ناشی از کاهش سرعت روغن کاری مجموعه سوپاپ‌های خودرو است. گاهی اوقات شاید یک تعویض روغن ساده چاره کار نباشد؛ چرا که در صورت بی‌توجهی به سرویسهای دورهای ممکن است یاتاقان‌های متحرک خودرو شما دچار مشکل شده و در هنگام کارکرد موتور صداهای ضربه و کوبش به گوش شما برسد و مجبور به تعمیر اساسی پیشرانه خودرو باشید.
روشن شدن چراغ چک روغن و چک کردن گیج روغن نیز یکی دیگر از راه‌های فهمیدن زمان تعویض روغن موتور است. روشن شدن چراغ چک روغن می‌تواند یکی از مهم‌ترین هشدارهایی باشد که دریافت می‌کنید. عموما پیام این هشدار به معنی افت معنی‌دار فشار روغن پیشرانه به نحوی است که پیشرانه از عملکرد طبیعی خود فاصله گرفته، پس بهتر است در اولین فرصت به یکی از تعمیرگاه‌های مجاز مراجعه کنید.
فهمیدن زمان تعویض روغن با استفاده از چک کردن گیج روغن (میله مخصوص چک کردن سطح روغن) نیز یکی از راه‌های پیش رو است. توصیه می‌کنیم که وضعیت روغن خودرو خود را در دوره‌های منظمی مانند هفتگی، هر دو هفته و… بررسی کنید. بهتر است هنگام بررسی روغن موتور به سه پارامتر سطح روغن، رنگ روغن و چسبندگی آن دقت کنید. کاهش ناگهانی و سریع سطح روغن موتور در بازه زمانی کوتاه می‌تواند ناشی از روغن‌ریزی جدی یا وجود مشکل در سیستم پیشرانه باشد.
تیره شدن و تغییر رنگ روغن موتور از رنگ زرد به سمت قهوه‌ای تیره پس از کارکرد منطقی بدیهی است، اما توجه داشته باشید که تغییر رنگ بی‌دلیل و سریع روغن موتور می‌تواند به معنی وجود مشکل در پیشرانه و یا تقلبی بودن روغن موتور مورد استفاده باشد. همچنین بررسی چسبندگی روغن موتور با کمک انگشتان دست نیز یکی از پارامترهای سنجش سطح روغن موتور است. طبیعتا با گذر زمان شاهد افزایش چسبندگی روغن موتور خواهیم بود، اما اگر احساس می‌کنید روغن موتور بیش از حد غلیظ شده و می‌تواند باعث آسیب به پیشرانه خودرو شما شود، زمان تعویض آن فرا رسیده است.
نحوه تخلیه روغن از موتور خودرو
به دلیل رعایت نکات ایمنی و زیست‌محیطی بهتر است تخلیه روغن موتور و جایگزینی آن با روغن موتور جدید در مراکز سرویس خودرو انجام شود؛ اما اگر به هر دلیلی قصد دارید تا خود این کار را انجام دهید می‌توانید مراحل زیر را طی کنید:
گام ۱: ابتدا درپوش روی مخزن روغن موتور را باز کنید تا تخلیه روغن از کارتل تسهیل شود.
گام ۲: برای دسترسی به کارتل خودرو که تحتانی‌ترین بخش موتور است، با استفاده از جک، خودرو را از زمین بلند و اگر خودرو شما دارای سینی محافظ است آن را باز کنید. نکات ایمنی هنگام جک زدن زیر خودرو را جدی بگیرید.
گام ۳: یک ظرف با سایز مناسب جهت تخلیه روغن موتور در زیر پیچ کارتل قرار دهید.
گام ۴: با استفاده از آچار بوکس و شماره پیچ مناسب اقدام به باز کردن پیچ کارتل کنید. ترجیحا در تمامی مراحل از دستکش محافظ استفاده کنید، زیرا تماس روغن موتور با پوست دست می‌تواند موجب بروز عوارض و حساسیت پوستی شود.
گام ۵: خودرو را از جک پایین بیاورید تا شیب ایجاد شده توسط جک موجب جمع شدن روغن موتور در کناره‌های کارتل نشود.
گام ۶: با هر بار تعویض روغن موتور باید فیلتر روغن موتور نیز تعویض شود. برای باز کردن درب فیلتر روغن باید آن را با آچار مخصوص فیلتر روغن باز کنید (معمولا دسترسی به فیلتر روغن کمی سخت است).
گام ۷: قبل از جا زدن فیلتر آن را چک کنید که از نظر فیزیکی دچار آسیب و عیبی نباشد. همچنین واشر دور فیلتر را با استفاده از روغن موتور تازه چرب کنید.
گام ۸: حال که تمامی مراحل به اتمام رسیده باید پیچ کارتل را مجددا بسته تا پیشرانه آماده دریافت روغن جدید باشد. واشر پیچ را روی آن گذاشته و در جای خود محکم کنید. هر بار که پیچ کارتل را می‌بندید از هرز نشدن شیارهای پیچ کارتل مطمئن شوید تا خودرو دچار روغن ریزی نشود. همچنین توجه به این نکته مهم است که پیچ کارتل در برخی از خودروها یک‌بار مصرف بوده و باید با نمونه‌های نو جایگزین شود.
گام ۹: حال می‌توانید روغن موتور را درون موتور بریزید. بهتر است هنگام این کار از یک صافی توری نیز استفاده کنید تا از ورود ذرات احتمالی به داخل موتور جلوگیری شود.
گام ۱۰: وقتی تمامی مراحل تمام شد، خودرو را استارت زده و مطمئن شوید تا نشتی روغن وجود ندارد.
توجه: روغن موتور یک محصول صنعتی و شیمیایی بوده و به شدت برای محیط‌زیست زیان‌آور است پس نه آن را در محیط پیرامون خود و نه در سیستم فاضلاب تخلیه نکنید. در عوض شما می‌توانید روغن موتور سوخته را تحویل مراکز تعویض روغن دهید.
بیشتر بخوانید: آموزش تعمیر روغن سوزی موتور ماشین
اضافه کردن روغن به موتور
اگر متوجه شدید که سطح روغن موتور در خودرو شما کاهش پیدا کرده و نیاز به روغن بیشتری دارد می‌توانید به صورتی که در ادامه توضیح می‌دهیم این عمل را انجام دهید:
ابتدا از تراز بودن سطحی که خودرو روی آن قرار دارد مطمئن شوید. سپس خودرو را استارت زده و به آن زمان دهید تا دمای پیشرانه بالا آمده و به حد نرمال برسد. سپس خودرو را خاموش کنید تا روغن موجود در اجزا مختلف پیشرانه به کارتل باز گردد. حالا برای مشاهده سطح روغن، گیج روغن را از محل خود خارج کرده و توسط یک پارچه بدون پرز تمیز کرده و به جای خود بازگردانید. مجددا گیج را خارج کرده و به سطح روغن آن دقت کنید. اکثر خودروها از دو نشانگر با عبارت ماکزیمم (MAX) و مینیمم (Min) استفاده می‌کنند.
سطح روغن مشاهده شده روی گیج روغن باید نزدیک به Max باشد. اگر فاصله زیادی با این سطح وجود داشت باید به میزان روغن موتور خود بیفزایید. برای این کار حتما گیج را در محل خود قرار داده و روغن موتور را اضافه کنید و با خوانش مجدد گیج سطح آن را به حداکثر برسانید.
نکات مهم تعویض روغن موتور
- به هیچ عنوان هنگام روشن بودن پیشرانه اقدام به تعویض روغن موتور نکنید.
- سعی کنید قبل از تعویض روغن موتور حدود نیم الی یک ساعت به خودرو استراحت دهید تا دمای موتور کاهش یابد.
- روش جایگزین تعویض روغن موتور از کارتل استفاده از دستگاه‌های مکش یا ساکشن از بالا است که در آن نیازی به باز کردن پیچ کارتل نیست. این روش نسبت به تعویض روغن موتور از کارتل مزایا و معایب خاص خود را دارد و بسته به نوع خودرو خود می‌توانید بهترین تصمیم را با مشورت مراکز مجاز سرویس خودرو بگیرید.
- اگر نیاز به اضافه کردن روغن موتور داشتید همیشه از روغن موتور یکسانی برای انجام این کار استفاده کرده و هیچ‌گاه چند روغن موتور را با یکدیگر ترکیب نکنید.
- همواره به همراه تعویض روغن موتور، فیلتر روغن موتور را هم تعویض کنید تا مشکلی برای پیشرانه خودرو به وجود نیاید.
- تماس طولانی مدت پوست دست با روغن موتور بخصوص روغن موتور سوخته می‌تواند موجب بروز حساسیت‌های پوستی شده و به پوست دست آسیب برساند پس همواره هنگام کار با این موارد از دستکش‌های محافظ استفاده کنید.
کلام پایانی
همان‌طور که اشاره شد روغن موتور را می‌توان یکی از اساسی‌ترین و اصلی‌ترین مایعات به کار رفته در اتومبیل دانست تا حدی که می‌توان آن را به خون داخل رگ‌های بدن انسان تشبیه کرد. این مایع همانند تمامی مواد صنعتی تولید شده دارای تاریخ انقضاست و پس از مقداری استفاده دچار کاهش کیفیت و افزایش غلظت می‌شود. وقوع چنین مسائلی موجب می‌شود تا اهمیت تعویض به موقع روغن موتور بسیار پررنگ باشد. اطلاع صحیح از زمان تعویض روغن موتور و انجام به موقع سرویسهای دورهای علاوه بر حفظ سلامتی پیشرانه شما می‌تواند عمر مفید تمامی قطعات استفاده شده در پیشرانه خودرو را نیز بهبود ببخشد.
سوالات متداول
- روغن موتور را چه زمانی تعویض کنیم؟
زمان تعویض روغن موتور برای اکثر خودروها هر ۵ هزار کیلومتر یا ۳ الی ۶ ماه است؛ اما توجه داشته باشید با توجه به پارامترهای متفاوت این اعداد می‌تواند برای خودروهای مختلف متفاوت باشد و بهترین راه برای رسیدن به عددی دقیق مطالعه دفترچه راهنما خودرو است.
- آیا زمان تعویض روغن موتور در همه خودروها یکسان است؟
خیر، بسته به تکنولوژی ساخته پیشرانه، طراحی آن و سیستم‌های استفاده شده مانند توربوشارژر زمان تعویض روغن موتور خودروها می‌تواند کم‌تر و یا حتی بیشتر از حالت معمول باشد.
- چه مواردی در عمر روغن موتور تأثیرگذار هستند؟
تکنولوژی تولید روغن موتور، طراحی و تکنولوژی استفاده شده در پیشرانه خودرو، دیزلی یا بنزینی بودن خودرو، شرایط محیطی مانند دما، گرد و خاک و رطوبت، عادات رانندگی، رانندگی در سرعت‌ها و دورهای بالا و… می‌توانند عمر روغن موتور را دستخوش تغییر کنند.
- آیا با هر بار تعویض روغن موتور نیاز است تا فیلتر روغن هم تعویض شود؟
بله، به دلیل حفظ سلامت روغن موتور و پیشرانه خودرو بهتر است تا با هر بار تعویض روغن موتور اقدام به تعویض فیلتر روغن موتور نیز کنیم.
- می‌خواهم به روغن موتور خودرو مقداری روغن جدید اضافه کنم. آیا می‌توانم از روغن موتور متفاوتی استفاده کنم؟
خیر، به دلیل وجود تفاوت‌ها در مواد به کار رفته و تکنولوژي تولید هر روغن موتور، بهتر است از افزودن یک روغن موتور روی روغن موتور دیگر پرهیز کنید.
دیدگاهتان را بنویسید