در تمامی موتورهای احتراق داخلی قطعه‌ای به نام رینگ پیستون وجود دارد. این قطعه کوچک که به نظر ظریف و شکننده می‌آید را باید یکی از حیاتی‌ترین و مهم‌ترین قطعات هر موتوری دانست. برای اینکه بدانید رینگ پیستون چیست ابتدا باید با دلیل وجودی چنین قطعه و انواع رینگ پیستون آشنا شوید.
محافظت از رینگ پیستون نیز اهمیت بسیار بالایی دارد چون در صورت خرابی رینگ پیستون، تعویض آن‌ها هم نیازمند زمان و کار زیاد و هم هزینه بالایی است. خرابی‌های رینگ پیستون نیز علائم مشخصی دارد و اگر ماشین شما دود می‌کند بهتر است رینگ پیستون‌های آن را چک کنید. حال نگاهی خواهیم داشت به اینکه رینگ پیستون چیست، چه مشخصاتی دارد و انواع آنچه هستند.
رینگ پیستون چیست؟
رینگ پیستون قطعه‌ای دایره‌ای شکل به فرم یک حلقه است. این قطعه در دور پیستون قرار دارد تا فاصله پایین و بالای پیستون در هنگام حرکت درون سیلندر را آب‌بندی کند.
وظیفه رینگ پیستون چیست؟
پیستون در هنگام حرکت درون سیلندر باید حتماً آب‌بندی شده باشد. وظیفه رینگ پیستون دقیقاً ایجاد آب‌بندی مناسب در فاصله میکروسکوپی بین پیستون و دیواره سیلندر است. اگر آب‌بندی به شکل صحیح انجام نشود چنین مشکلی پیش می‌آید که شامل فرار کمپرس موتور و نفوذ روغن موتور به بالای موتور هستند که در بخش دلایل خرابی رینگ پیستون به آن‌ها خواهیم پرداخت.
وظیفه رینگ پیستون ایجاد آب‌بندی مناسب در فاصله میکروسکوپی بین پیستون و دیواره سیلندر است.
انواع رینگ پیستون
به طور کلی سه نوع رینگ پیستون داریم که شامل رینگ کمپرس، رینگ میانی و رینگ روغن هستند. گرچه این رینگ‌ها در امتداد هم و روی یک پیستون سوار می‌شوند اما کارکرد و طراحی آن‌ها با هم فرق دارد. در ادامه به طور جداگانه به بررسی هر یک از انواع رینگ پیستون می‌پردازیم.
۱. رینگ کمپرس
اگر از بالا شروع کنیم، اولین رینگی که روی پیستون قرار دارد رینگ کمپرس است. مهم‌ترین وظیفه رینگ کمپرس، آب‌بندی کردن فاصله بین پیستون و دیواره سیلندر است. رینگ کمپرس از فرار مخلوط سوخت و هوای فشرده در محفظه احتراق به سمت بخش پایینی پیستون جلوگیری می‌کند. اگر این آب‌بندی به درستی انجام نشود، مخلوط سوخت و هوا به سمت پایین می‌رود و وارد محفظه کارتل روغن می‌شود.
دیگر وظیفه رینگ کمپرس، جلوگیری از نفوذ روغن موتور به بخش بالایی پیستون و درون محفظه احتراق است. چون اگر روغن موتور به محفظه احتراق وارد شود، سوخته می‌شود که این ایراد مهم را با نام روغن‌سوزی می‌شناسیم.
به طور کلی، رینگ کمپرس وظیفه حفاظت از کمپرس موتور و تراکم مخلوط سوخت و هوا را دارد تا موتور بتواند قدرت و کشش کافی را تولید کند. جلوگیری از روغن‌سوزی و نفوذ روغن به درون محفظه احتراق نیز وظیفه دوم رینگ کمپرس است.
برای مطالعه بیشتر: بهترین دوربین خودرو چیست؟
رینگ کمپرس اولین رینگی است که روی پیستون قرار دارد.
۲. رینگ پیستون میانی
پایین‌تر از رینگ کمپرس، رینگ پیستون میانی قرار دارد. رینگ میانی وظیفه‌ای مخلوط از دو رینگ پیستون بالایی و پایینی خودش را دارد؛ یعنی هم باید از نفوذ کمپرس موتور به بخش پایینی پیستون جلوگیری کند و هم از نفوذ روغن موتور به بخش بالایی. این رینگ همچنین روغن موتور موجود روی دیواره سیلندر را به سمت پایین هدایت می‌کند.
از آنجایی که رینگ پیستون میانی وظیفه‌ای دوگانه دارد نباید اهمیت آن را کم جلوه داد؛ چون هم در قدرت و راندمان موتور تأثیر دارد و هم آب‌بندی صحیح موتور خودرو را تضمین می‌کند. همچنین در صورتی که رینگ روغن آسیب دیده باشد و نتواند کار خود را به درستی انجام دهد، این رینگ میانی است که به عنوان یک بکاپ عمل کرده و به روغن‌کاری دیواره سیلندر می‌پردازد، پس وجود و کارکرد درست این رینگ برای سلامت قطعات پایینی موتور و البته دیواره سیلندر بسیار مهم است.
رینگ پیستون میانی هم در قدرت و راندمان موتور تأثیر دارد و هم آب‌بندی صحیح موتور خودرو را تضمین می‌کند.
۳. رینگ روغن
وظیفه اصلی رینگ روغن، هدایت روغن موتور موجود روی دیواره پیستون و سیلندر به سمت پایین و کارتل روغن است. روغن موتور نه تنها قطعات موجود در کارتل روغن مانند میل لنگ و یاتاقان‌های شاتون را روغن‌کاری می‌کند بلکه دیواره سیلندر و پیستون نیز توسط روغن موتور، روغن‌کاری می‌شوند. روغن‌کاری صحیح در خنک کاری موتور نیز تأثیر دارد. اگر سطح روغن موتور پایین باشد یا اصلاً روغنی درون موتور نباشد، نه تنها روغن‌کاری انجام نمی‌شود بلکه افزایش حرارت شدیدی را نیز تجربه خواهیم کرد که می‌تواند به قطعات اصلی و حیاتی موتور آسیب جدی بزند.
بیایید به طرز کار رینگ روغن نگاهی بیندازیم، زمانی که پیستون‌ها به سمت بالا و پایین حرکت می‌کنند، روغن موتور تمایل دارد که روی دیواره سیلندر به سمت بالا برود. اولین کار رینگ روغن محدود کردن این حرکت و مانع شدن از نفوذ بیش از حد روغن موتور به سمت بالا است. رینگ روغن، روغن موتور را به سمت پایین هدایت می‌کند.
دقیقاً پایین‌تر از رینگ روغن، سوراخ‌هایی وجود دارند که با نام سوراخ‌های روغن شناخته می‌شوند. رینگ روغن، روغن موتور را به سمت این سوراخ‌ها هدایت می‌کند تا روغن موتور از مسیر آن‌ها به سمت پایین و کارتل روغن بریزد. رینگ روغن با کنترل جریان روغن موجود روی پیستون و دیواره سیلندر، روغن‌کاری صحیح اجزای موتور را تضمین می‌کند.
دیگر کارکردهای رینگ پیستون
اگر هر سه رینگ پیستون (رینگ روغن، رینگ میانی و رینگ کمپرس) را به چشم یک مجموعه ببینیم، این قطعات کارکردهای دیگری جز آنچه در بخش قبلی ذکر کردیم هم دارند. کارکرد جانبی بسیار مهم هر سه رینگ پیستون، کمک کردن به خنک کاری پیستون است. پیستون در موتور خودرو به طور مستقیم در محفظه احتراق قرار دارد و این مسئله باعث افزایش حرارت شدید پیستون می‌شود. این حرارت حتماً باید به طریقی دفع شود و یکی از عوامل دفع حرارت و خنک کاری پیستون نیز همین رینگ پیستون‌ها هستند. حرارت پیستون به رینگ‌ها نیز انتقال پیدا می‌کند چون رینگ پیستون‌ها در خارجی‌ترین قطر پیستون نصب شده‌اند می‌توانند این حرارت را به دیواره سیلندر منتقل کنند.
دیگر کارکرد رینگ‌های پیستون، تضمین و به نوعی حفظ کردن قدرت موتور است. قدرت یک موتور احتراق داخلی به روغن‌کاری صحیح و کمپرس (تراکم) صحیح وابسته است، پس موتوری با رینگ پیستون‌های سالم که به درستی کار خود را انجام می‌دهند قدرت و گشتاور مناسبی را خواهد داشت.
در نهایت نیز باید به حفظ سطح روغن موتور اشاره کرد. رینگ‌های خراب می‌توانند مصرف روغن موتور را افزایش دهند و این برای موتور خودرو یا موتورسیکلت بسیار مضر است. البته هر خودرویی یک میزان مجاز برای از دست دادن روغن موتور دارد اما اگر روغن موتور خودرو در بازه زمانی ثابتی، بیش از حد کاهش پیدا کند، می‌تواند نشانی از خرابی رینگ پیستون‌ها باشد.
کلیک کنید: گیربکس چیست؟ آشنایی با انواع جعبه دنده خودرو
مشخصات رینگ پیستون
رینگ پیستون معمولاً از موادی با استحکام بالا در برابر فشار و دما مانند فولاد کربنی، گرافیت و پلیمرهای دمای بالا ساخته می‌شوند. روش تولید رینگ پیستون نیز به روش ریخته‌گری است. نصب رینگ پیستون روی موتور خودرو نیز به روش‌های مختلفی انجام می‌شود و حداکثر دقت را باید در هنگام جا زدن آن‌ها به خرج داد. استفاده از ابزار صحیح و روغن موتور مناسب در هنگام تعویض رینگ پیستون اهمیت زیادی دارد.
برای انتخاب رینگ پیستون صحیح برای خودروی خود باید قطر رینگ پیستون و ضخامت آن را نیز بدانید. هرچه رینگ پیستون نازک‌تر باشد، میزان اصطکاک آن نیز کم‌تر و راندمان موتور خودرو بهتر خواهد بود. در قدیم، خودروها رینگ پیستون‌های ضخیمی داشتند اما در خودروهای مدرن رینگ پیستون تبدیل به قطعه‌ای ظریف و نازک شده است. یکی از راه‌های تیونینگ و ارتقا توان موتور نیز استفاده از رینگ پیستون‌های مخصوص مسابقه است که کارکرد بهتر و اصطکاک کم‌تری دارند.
هرچه رینگ پیستون نازک‌تر باشد، میزان اصطکاک آن کم‌تر و راندمان موتور خودرو بهتر خواهد بود.
دلایل خرابی رینگ پیستون
خرابی رینگ پیستون دلایل مختلفی دارد که اگر آن‌ها را بدانید می‌توانید از آسیب دیدن رینگ پیستون‌های خودرو یا موتورسیکلت خود جلوگیری کنید. در ادامه به ۵ دلیل خرابی رینگ پیستون خواهیم پرداخت.
۱. کمبود میزان یا کیفیت پایین روغن موتور
کمبود روغن موتور یا روغن موتور بی‌کیفیت را باید اصلی‌ترین دلیل آسیب دیدن رینگ پیستون عنوان کرد. روغن موتور وظیفه روغن‌کاری قطعات موتور و جلوگیری از تماس فلز روی فلز در بخش‌های متحرک موتور را دارد. کافی است تا حجم روغن موتور کم باشد یا از کیفیت کافی برای روغن‌کاری صحیح قطعات موتور خودروی شما برخوردار نباشد تا با تماس فلز روی فلز آن هم در سرعت و دمای بسیار بالا شاهد آسیب دیدن بخش‌های مختلف موتور باشیم. اولین قطعاتی که بر اثر کمبود روغن موتور یا کیفیت پایین آن آسیب می‌بینند همین رینگ پیستون‌ها هستند.
آسیب دیدن رینگ پیستون بر اثر کاهش سطح و کیفیت روغن موتور می‌تواند به دیواره سیلندر نیز آسیب بزند که رفع چنین ایرادی در بیشتر خودروها با هزینه‌ای بسیار گزاف انجام می‌شود.
۲. کثیفی فیلتر هوا
شاید فکر کنید فیلتر هوا که به روغن موتور ربطی ندارد، اما موتور خودرو پیچیده‌تر از این حرف‌ها است و این قطعه نیز در روغن‌کاری صحیح موتور نقش دارد. اگر فیلتر هوای مناسبی نداشته باشید ذرات ریز گرد و غبار وارد موتور خودرو می‌شوند و روی دیواره سیلندر می‌نشینند. این ذرات به مرور می‌توانند در فاصله بین رینگ پیستون و دیواره سیلندر قرار بگیرند و کارکرد رینگ پیستون را مختل کنند.
۳. خرابی فیلتر روغن
اگر فیلتر روغن خراب شده باشد یا از یک فیلتر روغن غیر اصلی استفاده کرده باشید، روغن موتور خودرو به سرعت کیفیت خود را از دست می‌دهد و این نیز می‌تواند به سرعت به رینگ پیستون و دیواره سیلندرها آسیب بزند. خرابی فیلتر روغن بسیار سریع‌تر و شدید‌تر از خرابی فیلتر هوا می‌تواند به رینگ پیستون‌ها صدمه بزند. بدترین سناریویی که می‌تواند پیش بیاید مسدود شدن مسیر روغن درون فیلتر است.
مقاله مرتبط: سوپاپ خودرو و نقش آن در عملکرد موتور
خرابی فیلتر روغن یکی از دلایل خرابی رینگ پیستون محسوب می‌شود.
۴. فرار کمپرس موتور
اگر رینگ‌های روغن و به‌خصوص رینگ کمپرس آسیب دیده باشد، مخلوط سوخت و هوا می‌تواند به بخش پایینی موتور نفوذ کند. در این هنگام سوختن مخلوط سوخت و هوا می‌تواند رینگ پیستون‌ها را نیز بسوزاند و آن‌ها را از بین ببرد. البته فرار کمپرس خود به خود اتفاق نمی‌افتاد و به نوعی خرابی و افت خود رینگ‌ها می‌توانند سرآغازی برای فرار کمپرس در موتور خودرو باشند. البته آسیب دیدن دیواره سیلندر و خرابی خود پیستون نیز می‌تواند در فرار کمپرس نقش داشته باشند.
همچنین نفوذ کمپرس موتور به بخش پایینی پیستون و قسمت کارتل روغن می‌تواند باعث افزایش حرارت روغن موتور و در نتیجه تبخیر آن شود. این نوع خرابی را در صورت باز کردن در روغن موتور و مشاهده خروج دود از آن می‌توانید تشخیص دهید.
اگر رینگ روغن خراب شده باشد، روغن موتور از پایین موتور به داخل محفظه احتراق نفوذ می‌کند و می‌سوزد. این خرابی به اصطلاح روغن‌سوزی نامیده می‌شود و علائم آن کاهش سطح روغن و مشاهده دود آبی رنگ در اگزوز خودرو هستند.
۵. نشتی سوخت به داخل سیلندر در خودروهای کاربراتوری
در خودروهای کاربراتوری گاهی پیش می‌آید که سوخت بیش از اندازه وارد محفظه احتراق می‌شود. در این شرایط در سیکلت احتراق، تمام سوخت وارد شده به سیلندر، نمی‌سوزد و بخشی از آن درون سیلندر باقی می‌ماند. این سوخت باقی‌مانده به مرور جای روغن موتور روی دیواره سیلندر را می‌گیرد و می‌تواند عمل روغن‌کاری را مختل و به رینگ پیستون‌ها آسیب بزند.
سخن پایانی
اگر رینگ پیستون را از نزدیک دیده باشید، قطعه‌ای بسیار کوچک و ظریف است. با این وجود همین قطعه دایره‌ای شکل کوچک را باید یکی از حیاتی‌ترین و اصلی‌ترین قطعات در موتورهای بنزینی و دیزلی دانست. بر خلاف سایز کوچک و وزن کمی که رینگ پیستون دارد، خرابی‌های آن نیز معمولاً بسیار پرهزینه و رفع آن‌ها به زمان و تخصص بالایی نیاز دارد.
توصیه اکید ما این است که همیشه به سلامت روغن موتور خودروی خود دقت کنید. در فواصل زمانی مشخصی سطح روغن موتور را بررسی کنید و حتماً از روغن موتور معتبر و مرغوب و دارای مشخصاتی که سازنده ذکر کرده است استفاده کنید.
خواندن این مقاله را به شما توصیه می‌کنیم: لنت ترمز چیست؟ انواع لنت ترمز و تفاوت‌های آن با یکدیگر
سوالات متداول
- در موتور خودرو چند عدد رینگ پیستون وجود دارد؟
در تمامی موتورهای احتراق داخلی سه عدد رینگ پیستون روی هر پیستون قرار دارد که شامل رینگ کمپرس، رینگ میانی و رینگ روغن هستند.
- علائم خرابی رینگ پیستون چیست؟
خرابی رینگ پیستون علائم مختلفی دارد ولی مهم‌ترین علائم آن عبارت‌اند از: کاهش سطح روغن موتور، خروج دود آبی رنگ از اگزوز، کاهش سطح کمپرس موتور، کاهش قدرت و کشش موتور و افزایش مصرف سوخت و در نهایت صدا دادن پیستون‌ها.
- چگونه از خرابی رینگ پیستون جلوگیری کنیم؟
بهترین راه، انجام سرویس‌های دوره‌ای خودرو طبق دستور سازنده است. از قطعات غیر اصلی به خصوص برای فیلتر روغن و هوا پرهیز کنید و مطمئن باشید یک قطعه ارزان قیمت حتماً بعدها صرفه جویی شما را با خراب کردن موتور خودروی‌تان بی‌اثر خواهد کرد. روغن موتور را نیز دقیقاً مشابه دستورالعمل سازنده خودرو خریداری کنید نه با توصیه این و آن.
دیدگاهتان را بنویسید