شمع، کوچک‌ترین و در عین حال اصلی‌ترین بخش در موتورهای درون‌سوز و احتراقی است که موجب استارت خوردن موتور و در نهایت حرکت وسیله نقلیه می‌شود. به بیان بهتر، حیات موتورهای بنزینی بدون وجود شمع غیرممکن است. با ساخت موتورهای متنوع با کاربردهای مختلف، شمع‌ها نیز در انواع و اقسام متعددی ساخته شدند. با تعریف شمع موتور سیکلت، نحوه عملکرد آن و در نهایت بررسی انواع شمع موتور سیکلت همراه ما باشید.
شمع موتورسیکلت چیست؟
در طول سال‌ها، با پیشرفت صنعت موتورسیکلت‌سازی، شمع‌ها نیز بهبود یافته و انواع مختلفی از آن‌ها ساخته شده است. ولی پیش از آشنایی با انواع شمع موتورسیکلت بد نیست مروری بر ماهیت این قطعه مهم و اساسی داشته باشیم.
تنها فرق شمع موتورسیکلت و شمع خودرو را می‌توان در قیمت و همچنین مقاومت بسیار بالاتر شمع خودرو در مقابل گرما خلاصه کرد. شمع موتورسیکلت با ایجاد جرقه‌های الکتریکی متوالی با ولتاژ بالا بین ۱۵ الی ۲۰ هزار ولت، ترکیب سوخت و هوا در موتورهای بنزینی را منفجر می‌کند تا قوای محرکه وسیله نقلیه تأمین شود. بنابراین اگر اختلالی در عملکرد شمع به وجود آید، موتورسیکلت حرکت نمی‌کند. شمع ساختار ساده‌ای داشته و در واقع انرژی الکتریکی باتری را به سیلندر می‌رساند و موجب احتراق سوخت می‌شود. عملکرد شمع موتورسیکلت در ادامه به طور مختصر توضیح داده شده است.
شمع موور سیکلت ترکیب سوخت و هوا در موتورهای بنزینی را منفجر می‌کند تا قوای محرکه وسیله نقلیه تأمین شود.
نحوه کار شمع موتورسیکلت
صرف نظر از تفاوت در نحوه ساخت انواع شمع موتورسیکلت، عملکرد و وظیفه تمام آن‌ها یکی است؛ ایجاد جرقه جهت انفجار سوخت. شمع موتورسیکلت در بالای سیلندر قرار گرفته و الکترودهای آن داخل محفظه احتراق هستند. شمع از طریق دو الکترود مثبت و منفی، جرقه لازم برای اشتعال مخلوط سوخت و هوا را فراهم می‌آورد. یکی از این الکترودها در وسط شمع (الکترود مرکزی) قرار داشته و دیگری به بدنه شمع (الکترود بدنه) متصل است.
انتهای شمع، قطعه‌ای به نام ترمینال وجود دارد که برق مثبت با ولتاژ زیاد را به سمت الکترود مرکزی هدایت می‌کند. از طرف دیگر الکترود بدنه دارای برق منفی بوده و درست در مقابل الکترود مرکزی قرار دارد. این دو الکترود با فاصله بسیار کمی نسبت به یکدیگر قرار گرفته‌اند و به همین خاطر به محض رسیدن ولتاژ بالا، تخلیه الکتریکی شدیدی بین آن‌ها اتفاق می‌افتد که به آن جرقه می‌گوییم. جرقه باعث می‌شود ترکیب هوا و سوخت در محفظه منفجر شده و انرژی لازم برای حرکت موتورسیکلت تأمین شود.
مقاله مرتبط: آشنایی با قطعات خودرو (مصرفی و غیرمصرفی)
شمع موتورسیکلت در بالای سیلندر الکترودهای آن داخل محفظه احتراق قرار دارند.
انواع شمع موتورسیکلت
انواع شمع موتورسیکلت بر اساس سه فاکتور مهم، یعنی تعداد الکترود، جنس الکترود و کد حرارتی دسته‌بندی می‌شوند.
انواع شمع موتورسیکلت بر اساس کد حرارتی
کد حرارتی شمع به صورت یک عدد (معمولاً) روی عایق نوشته شده و میزان حرارت ایجاد شده از آخرین عملکرد شمع و مقاومت آن در برابر این حرارت را نشان می‌دهد. کد حرارتی به طول و مساحت پایه شمع و قدرت هدایت حرارتی آن وابسته است. بر اساس این فاکتور، شمع‌ها را می‌توان در سه دسته قرار داد.
– شمع‌های سرد
شمع‌های سرد دارای پایه کوتاهی بوده و در نتیجه حرارت را به سرعت منتقل می‌کنند. به عبارت دیگر، این شمع‌ها حرارت حاصل از جرقه‌زنی و احتراق را به سرعت کاهش داده و مناسب برای موتورهایی هستند که دمای بالایی دارند.
شمع های سرد موتور سیکلت
– شمع‌های گرم
شمع‌های گرم پایه بلندی داشته و حرارت را به کُندی انتقال می‌دهند. این شمع‌ها، گرمای حاصل از احتراق را در خود حفظ می‌کنند و مانع ایجاد رسوب ناشی از احتراق روی الکترودها می‌شوند. به همین خاطر، شمع‌های گرم مناسب برای موتورهایی هستند که دمای آن‌ها پایین است.
– شمع‌های نیمه گرم
پایه شمع‌های نیمه گرم کوتاه‌تر از شمع‌های گرم و بلندتر از شمع‌های سرد است. قدرت انتقال گرما در شمع‌های نیمه گرم کُندتر از شمع‌های سرد و سریع‌تر از شمع‌های گرم است. شمع نیمه گرم بیشتر از شمع سرد با حرارت محفظه احتراق درگیر بوده و مناسب برای موتورهایی است که درجه حرارت متوسط دارند.
برای اطلاعات بیشتر کلیک کنید: لنت ترمز چیست؟ آشنایی با انواع لنت ترمز و تفاوت آن‌ها با یکدیگر
انواع شمع موتورسیکلت بر اساس ساختار الکترود مثبت
شمع موتورسیکلت بر اساس ساختار الکترود مثبت به دو دسته تقسیم می‌شود.
– شمع‌های معمولی با نوک گرد
در این شمع‌ها، از نیکل به عنوان الکترود مثبت استفاده شده است. به دلیل نوک گرد، دقت جرقه‌زنی الکترود کاهش یافته و در نتیجه کیفیت احتراق نیز کمتر می‌شود. خام‌سوزی، بالا بردن مصرف سوخت، عمر کوتاه و مقاومت کم در برابر حرارت از جمله مشخصات و در واقع معایب شمع‌های معمولی هستند.
– شمع‌های سوزنی با نوک تیز
الکترود شمع‌های سوزنی از جنس پلاتینیوم یا ایریدیوم است. نوک الکترود در شمع سوزنی حالت مخروطی و سوزنی شکل داشته و جرقه‌زنی دقیق‌تر و بزرگ‌تری انجام می‌دهد. احتراق کامل در سیلندر، کاهش مصرف سوخت، افزایش شتاب و عملکرد بهتر موتور، از جمله مشخصات و مزایای شمع‌های سوزنی به حساب می‌آیند. البته شمع‌های سوزنی به نوبه خود به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ شمع‌های پلاتینیومی و ایریدیومی.
— شمع‌های پلاتینیومی
الکترود مثبت این شمع‌ها از جنس پلاتینیوم است که مقاومت بالایی در برابر گرما دارد. این نوع شمع، کیفیت جرقه و احتراق کامل را در دما و دورهای بالا تضمین می‌کند و ماندگاری زیادی دارد.
— شمع‌های ایریدیومی
شمع‌های ایریدیومی بهترین نوع شمع در بازار به حساب می‌آیند که الکترود مثبت آن‌ها از جنس ایریدیوم و الکترود منفی آن‌ها از جنس پلاتین است. مزایای این نوع شمع‌ها را می‌توان در دقت بالای جرقه‌زنی، طول عمر زیاد، مقاومت بالا در برابر گرما و احتراق کامل خلاصه کرد.
شمع‌های ایریدیومی از بهترین انواع شمع های موجود رد بازار هستند.
انواع شمع موتورسیکلت بر اساس تعداد الکترود منفی
برخی شمع‌ها دارای دو، سه یا چهار الکترود منفی (الکترود بدنه) هستند که در مقابل الکترود مثبت قرار می‌گیرند. به این نوع شمع‌ها، شمع‌های چند الکترودی نیز گفته می‌شود. از آنجا که در شمع‌های چند الکترودی، فرسودگی الکترودها به طور یکنواخت صورت می‌گیرد، این نوع شمع‌ها طول عمر بیشتری نسبت به شمع‌های تک الکترودی دارند، هر چند که در هر موتورسیکلتی نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد. امکان استفاده از شمع‌های چند الکترودی توسط سازنده مشخص می‌شود. شمع‌های چند الکترودی باعث احتراق کامل سوخت شده، عملکرد بهتری در هوای سرد داشته و کد حرارتی بالایی دارند.
جمع‌بندی
انواع شمع موتورسیکلت بر اساس فاکتورهایی مثل مقاومت در برابر حرارت، جنس الکترود مثبت و تعداد الکترودهای منفی مشخص می‌شوند. در حال حاضر شمع ایریدیومی بهترین نوع شمع در بازار است، ولی بدین معنی نیست که تمام موتورسیکلت‌ها باید از این نوع شمع استفاده کنند. هر موتورسیکلت بسته به کاربرد و نوع پیشرانه، باید از شمع مناسب استفاده کند تا در نهایت، احتراق سوخت به بهترین شیوه ممکن صورت گیرد.
بیشتر بخوانید: سوپاپ خودرو و نقش آن در عملکرد موتور
سوالات متداول
- انواع شمع موتور سیکلت بر چه اساس مشخص می‌شوند؟
شمع موتورسیکلت از لحاظ مقاومت حرارتی، جنس و ساختار الکترود مثبت و تعداد الکترودهای منفی دسته‌بندی می‌شوند.
- بهترین نوع شمع کدام است؟
شمع سوزنی با جنس الکترود مثبت ایریدیومی و جنس الکترود منفی پلاتینی، بهترین نوع شمع است که دقت و قدرت بالایی در جرقه‌زنی دارد، موجب احتراق کامل سوخت می‌شود، به شدت در برابر گرما مقاوم است و ماندگاری طولانی دارد. با این حال، سازنده موتورسیکلت بهترین نوع شمع برای وسیله نقلیه را مشخص می‌کند.
- شمع گرم بهتر است یا شمع سرد؟
بسته به کاربرد و نوع پیشرانه، باید از شمع گرم یا سرد استفاده کرد. موتورهای دارای درجه حرارت بالا باید از شمع‌های سرد استفاده کنند. در عوض موتورهای دارای درجه حرارت پایین نیازمند شمع گرم و موتورهای دارای درجه حرارت متوسط نیازمند شمع نیمه گرم جهت جرقه‌زنی هستند.
- تشخیص شمع مناسب برای موتورسیکلت چگونه است؟
معمولاً بهترین نوع شمع برای موتورسیکلت، توسط سازنده وسیله نقلیه مشخص می‌شود. در غیر این صورت می‌توان به تجربه و مهارت تعمیرکاران موتورسیکلت اعتماد کرد.
دیدگاهتان را بنویسید