عسل یکی از مواد غذایی بسیار مفید برای بدن بوده که مزایای آن در حفظ سلامتی و بهبود بیماری‌ها مشاهده می‌شود؛ اما گاهی ممکن است در اثر نگهداری اشتباه یا دیگر مشکلات موجود، عسل خراب شود. این که از کجا بفهمیم عسل خراب شده ضمن محافظت از سلامت بدن، منجر به آگاهی بیشتر نسبت به روش‌های نگهداری از آن می‌شود. در نتیجه آشنایی با این موضوع به افراد کمک می‌کند تا از عسل سالم و باکیفیتی استفاده کرده و حتی در مواردی تقلبی یا خراب بودن عسل را نیز تشخیص دهند.
دقت کنید که اگر از عسل در شرایط مناسب نگهداری شود، احتمال آسیب دیدن و خرابی آن بسیار کم است؛ چرا که عسل طبیعی دارای خاصیت ضد قارچ و ضد باکتریایی بوده که از رشد میکروارگانیسم‌ها و همچنین تخمیر غیر مطلوب جلوگیری می‌کند؛ اما در صورتی که این عسل در شرایطی غیر مطلوب مانند رطوبت بالا، حرارت زیاد، آلودگی مستقیم با میکروارگانیسم‌ها یا تماس با دیگر آلاینده‌های شیمیایی قرار گیرد احتمال خرابی و آسیب دیدن آن وجود دارد.
آیا عسل خراب می‌شود؟
پاسخ به این سوال را باید از جنبه‌های مختلفی بررسی کرد. بسیاری از زنبورداران بر این باورند که عسل تاریخ انقضا ندارد و هنگام فروش عسل نیز این جمله را به مشتریان عرضه می‌کنند و می‌گویند این افراد می‌توانند تا سالیان طولانی از عسل نگهداری کنند، اما اگر همین عسل را از فروشگاه و مدل‌های بسته‌بندی تهیه کنید بر روی آن شاهد تاریخ انقضا هستید. این مسئله برای افراد باعث دوگانگی شده و آن‌ها را به شک می‌اندازد تا به دنبال پاسخ سوال از کجا بفهمیم عسل خراب شده باشند. برای این سوال دو نوع جواب وجود دارد، هم می‌توان گفت که عسل تاریخ انقضا دارد و هم می‌توان گفت که خیر عسل هیچ‌گاه خراب نمی‌شود.
بیشتر بخوانید:چگونه عسل کوهی پیدا کنیم؟
پاسخ به این سوال به نوع عسل و نحوه و شرایط نگهداری آن برمی‌گردد. عسل طبیعی دارای خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچ است، همین خاصیت عسل از تخمیر غیر مطلوب و رشد میکروارگانیسم‌ها در داخل آن جلوگیری می‌کند؛ اما اگر عسل طبیعی و یا عسل‌های مصنوعی که دارای مقدار زیادی قند هستند، به درستی نگهداری نشوند و آن‌ها در شرایطی مانند رطوبت بالا، تماس مستقیم با انواع آلاینده‌های شیمیایی، محیط آلوده و حرارت مستقیم و مداوم قرار گیرند، احتمال آسیب و خرابی بسیار زیاد می‌شود.
این آسیب در علائم فیزیکی و ظاهری عسل مانند رنگ، بو، طعم، بافت و… مشاهده شده و حتی در موارد حادتر شاهد رشد قارچ‌ها بر سطح آن خواهید بود.
عسل طبیعی دارای خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچ است، همین خاصیت عسل از تخمیر غیر مطلوب و رشد میکروارگانیسم‌ها در داخل آن جلوگیری می‌کند
دلایل خراب شدن عسل
پیش از آن که به بررسی نشانه‌های ظاهری برای آن که از کجا بفهمیم عسل خراب شده بپردازیم، دلایلی که ممکن است منجر به خرابی و فاسد بودن عسل شوند را با هم بررسی می‌کنیم.
رطوبت بالا
رطوبت بالا باعث افزایش سرعت تخمیر در عسل شده و به دنبال آن تولید اسید سیتریک بیشتر خواهد شد و عسل طعم و مزه ترش به خود می‌گیرد؛ همین مسئله منجر به خرابی آن می‌شود.
افزایش رطوبت به دو طریق رخ می‌دهد، در یک مورد عسلی که در کندو تولید می‌شود به طور خودبه‌خود دارای رطوبت زیادی بوده که ممکن است فرایندهای کندو، آب باران و یا حتی محصولات نزدیک به آن منجر به این رطوبت شود.
بیشتر بخوانید:تشخیص عسل طبیعی از تقلبی
می‌توان گفت عسل‌های مناطق شمالی کشور رطوبت بیشتری نسبت به عسل‌های ناحیه خشک و جنوبی کشور دارند و نگهداری آن‌ها باید با احتیاط انجام شود. همچنین عسلی که در فصل بهار برداشت می‌شود رطوبت بیشتری نسبت به عسل‌های برداشت شده در فصل پاییز دارند.
نارس بودن عسل
اگر عسل پیش از زمان مقرر و هنگامی که آب اضافی آن خشک نشده برداشته شود، به اصطلاح به عسل نارس معروف بوده که احتمال تکثیر مخمرها و دیگر میکروارگانیسم‌ها در آن بسیار بالا خواهد رفت.
می‌توان گفت عسل‌های مناطق شمالی کشور رطوبت بیشتری نسبت به عسل‌های ناحیه خشک و جنوبی کشور دارند و نگهداری آن‌ها باید با احتیاط انجام شود
بسته‌بندی غیر اصولی
در مواردی عسل با رطوبت و آب مناسب برداشت می‌شود، اما فرایندهای اشتباه در مسیر مانند نگهداری نامناسب، بسته‌بندی غیراصولی، حمل‌ونقل نامناسب و یا قرارگیری در محیط‌های به شدت مرطوب می‌تواند منجر به ایجاد رطوبت بالا و در نهایت خرابی عسل شود.
انبارداری طولانی
در صورتی که عسل در مدت زمان طولانی در انبار قرار گیرد و همچنین مستعد رطوبت باشد، pH آن تغییر می‌کند. حال که محیط آن بازی شده شرایط مناسب برای فعالیت میکروب‌ها نیز مهیا است. همچنین این افزایش زمان نگهداری عسل در انبار باعث می‌شود مواد موجود در آن مانند گلوکز و فروکتوز و آنزیم‌ها دست‌خوش تغییر شوند و نسبت آن‌ها در مقایسه با نسبت درست تغییر کند.
آلودگی میکروبی
گاهی ممکن است فردی که عسل را جمع‌آوری می‌کند، به طور مستقیم منجر به نفوذ میکروب و آلودگی به آن شوند. این نفوذ میکروب و آلودگی می‌تواند به دنبال استفاده از دستکش آلوده یا لباس‌های آلوده، چاقو یا دیگر تجهیزات برای برداشت عسل باشد. همچنین ممکن است که عسل‌های جمع‌آوری شده را در محیط آلوده قرار دهند که در نتیجه آن شاهد خراب شدن عسل خواهیم بود.
شهد آلوده و سمی
گاهی ممکن است پوشش گیاهی یک منطقه و گل‌ها و گرده‌های روی گیاهان سمی و یا حتی نسبت به مواد شیمیایی خاص آلوده شده باشند. به همین منظور زنبورها گرده و شهد آلوده به میکروب یا دیگر مواد شیمیایی را برای عسل جمع‌آوری می‌کنند که باعث ورود مقداری سم در آن می‌شود. این سموم در حد کم مشکلی ایجاد نمی‌کنند و باعث آلودگی و خرابی عسل نمی‌شوند، اما قرارگیری در کنار ابزارهای آلوده باعث تشدید این آلودگی شده و در نهایت سلامت عسل را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
آلاینده‌های محیطی
میزان آلایندگی‌های محیطی و فلزات سنگینی که در مناطق نزدیک به تولید عسل یا پوشش گیاهی که زنبورها از آن شهد می‌گیرند وجود دارد، می‌تواند منجر به آلوده و فاسد شدن عسل شود. معمولاً این اتفاق در مناطق نزدیک به شهرک‌های صنعتی که دست‌خوش آلودگی‌های شیمیایی هستند بروز می‌دهد.
بیشتر بخوانید:خواص معجون چاقی بوعلی
این که از کجا بفهمیم عسل خراب شده ضمن حفظ سلامت، باعث جلوگیری از احتمال آسیب به آن می‌شود که با رعایت این نکات می‌توان این ماده غذایی گران‌بها را در صحت کامل نگهداری کرد و مدت زمان بیشتر مورد استفاده قرار داد.
از کجا بفهمیم عسل خراب شده؟
با دانستن نشانه‌های عسل فاسد و خراب شده به راحتی متوجه این موضوع خواهید شد. برای پاسخ به این سوال که از کجا بفهمیم عسل خراب شده هم می‌توان ویژگی‌های ظاهری و فیزیکی آن را بررسی کرد و هم به طور دقیق‌تر به جزئیات عسل پرداخت. برخی از نشانه‌ها و علائمِ ممکن برای خرابی عسل به شرح زیر هستند:
بو و طعم ناهنجار
عسلی که تازه و سالم باشد بوی مطبوع و شیرین دارد، اما اگر بوی ناهنجار، بوی فاسدی و یا حتی بوی عفونت باشد، نشانه‌ای بر خرابی آن است. طعم عسل نیز یکی از راحت‌ترین راه‌ها برای این است که از کجا بفهمیم عسل خراب شده. طعم عسل فاسد و خراب شده تلخ است و یا تغییر غیر مطبوعی در آن مشاهده می‌شود.
تغییر ساختاری
عسلی که سالم است قوام و چسبندگی بالایی دارد و در کنار آن لطافت نیز دیده می‌شود، اما اگر عسل خراب باشد ساختار فیزیکی آن دچار تغییر شده و قوامش به طرز بسیار قابل توجهی پایین می‌آید. همچنین ممکن است شاهد رشد بلور و آبکی شدن و حتی تغییر رنگ در عسل نیز شوید.
عسلی که سالم است قوام و چسبندگی بالایی دارد و در کنار آن لطافت نیز دیده می‌شود
حضور کپک
در موارد بسیار پیشرفته‌تر و آلودگی‌های حاد، شاهد رشد و حضور کپک در عسل خواهید بود. باکتری‌ها یا کپک‌هایی بر روی عسل یا حتی داخل آن رشد می‌کنند که با چشم عادی نیز قابل مشاهده بوده و نشانه‌ای کاملاً مطمئن از خرابی آن است.
تغییر رطوبت
عسل سالم رطوبت مناسب دارد که این رطوبت پایداری و قوام آن را دست‌خوش تغییر نمی‌کند، اما اگر عسل رطوبت بیشتری نسبت به حالت اولیه و استاندارد خود داشته باشد، نشانی بر خرابی آن است.
شرایط مناسب به منظور نگهداری عسل
بهتر است به جای آن که به دنبال آن باشید از کجا بفهمیم عسل خراب شده، شرایط اصولی و صحیح برای نگهداری آن را بدانید و اجرا کنید. بدون شک در صورت نگهداری مناسب، عسل دچار خرابی و فساد نمی‌شود. برای نگهداری عسل نیز تنها رعایت شرایط بهینه منجر به عدم خرابی آن می‌شود که این شرایط به شرح زیر هستند:
دمای مناسب
دمایی که عسل در آن نگهداری می‌شود باید پایین و معتدل باشد. ایده‌آل‌ترین دما برای نگهداری عسل چیزی حدود 18 الی 20 درجه سانتی‌گراد است. دقت کنید که هیچ‌گاه عسل را در محیط‌های گرم، کنار گاز، روی شوفاژ، شومینه، بخاری و یا کلاً مواردی که دمای محیط بالا است قرار ندهید. همچنین هیچ‌گاه عسل را برای رقیق شدن و یا باز شدن شکرک و به طور کلی دیگر مشکلات حرارت ندهید.
رطوبت
یکی از خاصیت‌های عسل جذب رطوبت است، در صورتی که عسل را در محیطی با رطوبت بسیار بالا قرار دهید امکان جذب رطوبت در آن زیاد می‌شود. این جذب رطوبت و افزایش آن در عسل باعث رشد میکروارگانیسم‌ها و کپک و باکتری‌ها داخل آن می‌شود و به طور کلی بافت عسل را دست‌خوش تغییر قرار می‌دهد. همان‌طور که در موارد بررسی آن که از کجا بفهمیم عسل خراب شده بیان کردیم، رطوبت یک عامل بسیار مهم برای خرابی عسل به شمار می‌آید.
جایگاه
محلی که عسل را در آن قرار می‌دهید باید از نور مستقیم آفتاب دور باشد. نور آفتاب باعث تغییر رنگ و تغییر بافت در عسل شده و حتی خواص آن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهند.
بیشتر بخوانید:آموزش ساخت ماسک صورت
بسته‌بندی مناسب
بسته‌بندی در نگهداری و طول عمر عسل تأثیر بسیار بالایی دارد و باعث حفظ کیفیت آن و یا فاسد شدن می‌شود. توصیه می‌کنیم که عسل را در بطری یا شیشه‌های تاریک قرار دهید و درب آن را محکم کنید تا در معرض هوای آزاد قرار نگیرد.
آلودگی
هنگامی که از عسل استفاده می‌کنید برای برداشتن آن حتماً از ابزارهای تمیز و ترجیحاً ابزارهای چوبی استفاده کنید. آلودگی ابزار سبب نفوذ آلودگی‌های دیگر مانند میکروارگانیسم‌ها به داخل محصول می‌شود که خود راهی بر فاسد شدن و خرابی خواهد بود. پس اگر نمی‌خواهید عسل شما خراب شود حتماً در استفاده از آن بهداشت را رعایت کنید.
آلودگی ابزار سبب نفوذ آلودگی‌های دیگر مانند میکروارگانیسم‌ها به داخل محصول می‌شود که خود راهی بر فاسد شدن و خرابی خواهد بود
چرا احتمال خرابی عسل طبیعی کم است؟
عسل طبیعی برخلاف عسل‌های مصنوعی یا دیگر مواد خوراکی احتمال کمتری برای خرابی و فاسد شدن دارند، دلیل آن می‌تواند موارد زیر باشد:
- مقدار قندی که در عسل طبیعی وجود دارد بسیار زیاد بوده و حدود هشتاد درصد آن از قند تشکیل می‌شود. همین مسئله انواع میکروب‌ها و قارچ‌ها و باکتری‌ها را مهار می‌کند.
- عسل طبیعی دارای خاصیت اسیدی بوده که این pH پایین از رشد میکروب‌ها جلوگیری می‌کند.
- آنزیم‌هایی که زنبور وارد عسل می‌کند جزو آنزیم‌های ضد باکتریایی و ضد میکروبی بوده که از رشد مواد آلوده و دیگر میکروارگانیسم‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین ترکیبات پلی فنلی و دیگر پپتیدها در عسل این خاصیت ضد باکتری آن را چند برابر می‌کند.
عسل طبیعی دارای خاصیت اسیدی بوده که این pH پایین از رشد میکروب‌ها جلوگیری می‌کند
کلام آخر
یکی از مواد غذایی بسیار مفید در زندگی، عسل است. در صورتی که عسل در شرایط بهینه نگهداری نشود احتمال خرابی آن وجود دارد. برای آن که از کجا بفهمیم عسل خراب شده می‌توان خواص فیزیکی آن مانند طعم، بو و رنگ و حالت فیزیکی را مورد بررسی قرار داد. هرگونه تغییر نامطبوع در این موارد می‌تواند نشانی بر خرابی عسل باشد. برای آن که عسل شما دیرتر خراب شود حتماً آن را در شرایط مناسب یعنی به دور از رطوبت، نور مستقیم آفتاب، میکروب و آلودگی قرار دهید.
در صورتی که عسل در شرایط بهینه نگهداری نشود احتمال خرابی آن وجود دارد
سوالات متداول
- شرایط مناسب برای نگهداری عسل چیست؟
برای آن که عسل مدت زمان طولانی بدون هیچ‌گونه خرابی باقی بماند، باید آن را در دمای مناسب، رطوبت مناسب و بسته‌بندی اصولی قرار دهید.
- از کجا بفهمیم عسل خراب شده است؟
اگر عسل دارای بو و طعم ناهنجار، تغییری در ساختار، حضور کپک یا تغییر رطوبت شد احتمال خرابی و فاسد شدن آن است.
- دلایل خراب شدن عسل کدامند؟
دلایل زیادی منجر به خراب شدن عسل می‌شوند، اما می‌توان گفت مهم‌ترین دلیل آن رطوبت بالا است. در کنار این رطوبت بالا بسته‌بندی غیر مناسب، حمل‌ونقل غیراصولی، برداشت عسل نارس، نگهداری در شرایط آلوده و میکروبی و غیره می‌تواند منجر به خرابی آن شود.
دیدگاهتان را بنویسید